1-амалий машғулот. Спортчиларнинг диспансер назоратини ташкил етиш Режа

3-амалий машғулот. Спортчиларда учирайдиган касалликлар ва травмалар
Режа:
1.Касаллик ҳақида тушунча
2.Мослашув ҳолати ҳақида тушунча
3.Касаллик даврлари
4.Касалликнинг сабаблари


Таянч сўзлар ва иборалар: касаллик, гомеостаз, қониқарли мослашиш ҳолати, қониқарсиз мослашиш ҳолати, мослашишнинг тугаш ҳолати, акселирация, гормоник акселирация, ретардация, стресс, касаллик даврлари, касалликнинг сабаблари, иссиқликдан шикастланиш, электр токидан шикастланиш, касалликнинг кимёвий омиллари, касалликнинг биологик омиллари, касалликнинг социал омиллари, касалликнинг алиментар омиллари


Ишнинг мақсади: Спортчилардаги касалликнинг сабабларини ўрганиш.
Ишнинг бориши: Касаллик ташқи ва ички сабаблар туфайли келиб чиқади. Касалликнинг ташқи сабабларига физик, кимёвий, биологик, ҳаракат фаолиятининг камайиши, ҳаракат фаолиятининг ошиши ва бошқалар сабаб бўлади.
1. Касалликнинг физик сабаблари: механик, термик шикастланишлар, электр токи, атмосфера босимининг ўзгариши физик сабаблар жумласига киради. Механик шикастлар ўтмас (лат ейиш, урилиш) ва ўткир асбоблар (кесилган ва сочилган яралар), ўқотар қуроллар, юқори жойлардан ташланган буюм ва шунга ўхшаш нарсалар таъсирида пайдо бўлади. Механик шикаст натижасида тўқималар қисман нобуд бўлади, улар эзилади, баъзан чўзилиб, узилиб кетади ва шу билан бирга, суяклар синади. Механик шикаст қон томирлар бутунлигининг бузилиши ва улардан қон оқиши билан намоён бўлади.
Шикастланишларнинг асорати тез ёки узоқ вақт ўтгандан сўнг пайдо 6ўлиши мумкин.
Шикастланишларнинг тез юзага келадиган асоратлари шикастланган жойнинг ҳажмига ва қайси аъзо шикастлан-ганлигига боғлиқ 6ўлади. ҳаётий муҳим аъзолар (мия, юрак, артерия ва вена қон томирлари)нинг озгина жойи шикастланганда ҳам тезда ўлимга сабаб бўлиши мумкин. Травматик шок – шикастланишнинг тез орада юзага келадиган асоратларидан биридир. Ташқи таъсир натижасида тўқималар унча шикаст-ланмасада, умумий оғир ҳолатларни пайдо қилиши мумкин. Миянинг чайқалиши ўлимга олиб келиши мумкин.
Бўшлиқдаги (қорин, кўкрак, бош, бўғимлар) механик шикастлар ёпиқ (бўшлиқ деворидан ўтмаган) ва очиқ (бўшлиқ деворидан тешиб ўтган) бўлиши мумкин.
Орқа мия шикастланганда оёқ тўлиқ, фалажланади, чаноқ аъзолари функцияси бузилади (сийдик ва нажасни тўта олмаслик кузатилади).