1-амалий машғулот поршенли компрессорлар деталларини ўрганиш

4- АМАЛИЙ МАШҒУЛОТ
МАРКАЗДАН ҚОЧМА НАСОСЛАРНИНГ ИШЧИ ҚУВВАТИНИ АНИҚЛАШ

Марказдан қочма насосларда суюқлика энергияни насос корпусида айланувчи иш ғилдираги кераклари ёрдамида берилади. Бунда парраклар орасидаги суюқлик заррачаси марказдан қочма куч таъсирида насос камерасига интилади.Бундай ҳаракат натижасида иш ғилдираги марказида босим камайиб, таъминловчи идишдаги суюқликсўриш трубаси орқали кўтарилади ва иш ғилдираги кураклари орасидан чиқиб кетган суюқлик ўрнига янги суюқлик келади.Насос камерасига марказдан қочма куч таъсирида суюқликнинг келиши натижасида босим ортиб, суюқлик насос камерасидан ҳайдаш трубасига кўтарилади. Марказдан кқочма насосларнинг ишлаши шу принципга асосланган бўлади

Марказдан қочма насосларнинг асосий қисмлари корпус, валга ўрнатилган айланувчи иш ғилдираклари бўлиб, валга бир ёки бир неча иш ғилдираги ўрнатиш мумкин.Биринчи ҳолда насос бир ғилдиракли ёки бир босқичли дейилади.Иккинчи ҳолда эса у кўп босқичли дейилади.Бир босқичли марказдан қочма насослар кичик босимли насослар группасига тааллуқли бўлиб, босимни ошириш учун валга бир неча иш ғилдираги ўрнатилади.Бу ҳолда босим ишғилдираклари нечта бўлса, тахминан шунча ортади.Одатда марказдан қочма насосларнинг босқичлари сони ўн иккитадан ошмайди.
Иш ғилдираги суюқликнинг оқиши учун каналлар ҳосил қилувчи кураклар ўрнатилгандиск ва қопқоқдан иборат.Кураклар одатда турли (олдига эгилган, орқага эгилган ва радиал) шаклда бўлади. Марказдан қочма насосларда ҳосил бўлган босим иш ғилдирагининг айланиш тезлигига боғлиқ.Иш ғилдираги билан корпус орасида каттагина тирқиш бўлиб, агар корпус суюқлик билан тўлдирилмаса, ғилдирак айланишидан ҳосил бўлган сийракланиш суюқликни кўтаришга етарли бўлмайди. Шунинг учун марказдан қочма насосларни ишга туширишдан олдин унинг корпуси суюқлик билан тўлдирилади.Насосни тўлдиришда ёки қисқа вақтга тўхтаганида суюқлик оқиб кетмаслиги учун сўриш трубасининг сувга ботирилган қисмида клапан ўрнатилган бўлади.
Марказдан қочма насосларнинг бошқа турдаги насослардан асосий устунлиги уларнинг ихчамлигидир.Бу насосларда турлиинерция кучларини вужудга келтирадиган илгариланма-қайтма ҳаракатнинг йўқлиги сабабли уларнинг пойдевори ҳам ихчам бўлади.Натижада насос ва унга тегишли асоснинг, хизмат ва ремонт ишларининг қиймати кам бўлади.
Иккинчидан, насоснинг тез-тез бузилиб туришига сабаб бўладиган клапанларва бошқа турли деталлар бўлмайди. Учинчидан, ҳаракат бита вал орқали берилиб, мураккаб узатувчи механизмларнинг ҳожати бўлмайди. Марказдан қочма насослар босим жуда катта бўлмаса ҳам, сарф катта бўлиши зарур бўлган ҳолларда ишлатилади.
Механик йўқотиш насос вали ва ишчи ғилдиракнинг подшипник ва зичлагичларидаги (салник) ишқаланиши хисобига пайдо бўлади.
(1)
Бу ерда: - механик кучлар таъсирида йўқотилган қувват.

гидравлик қувват, яъни насос ишчи ғилдирагини суюқлик оқимига берган қуввати. Барча йўқотишларни билган холда насос қуввати ва фойдали иш коэффициенти аниқлаймиз.

Насосдаги энергиянинг йўқотилиш
(2)
Замонавий куракли насосларда
η_г=0,90÷0,95 η_х=0,95÷0,98
Ф.И.К. нинг қиймати турли насосларда насоснинг ишлаш тартибига қараб турлича ўзгаради.
Масалан: Агар насос сувнинг Q=54м³/соат хайдаб Н_ст=45 м га хайдаса, унинг сўриш қисмидаги босим йўқолиши ∆h_c =1,2 м. Хайдаш трубасидаги босим йўқолиши ∆h_x = 3,3 м бўлса. P – зичлик, g – 1 ат.= Па
Насоснинг қувватини топинг.
Ечиш: насоснинг босими
(3,4,)
Агар фойдали иш коэффициенти η = 0,8 деб олсак
Насоснинг қуввати
(5)

№