Ички мотивацияга мисоллар:
Ютуқлар
Биз мақсадларга эришишга ва янги муаммоларни ҳал қилишга интиламиз. Биз ўз маҳоратимизни оширишни ва ўз қобилиятимизни бошқаларга ҳам, ўзимизга ҳам исботлашни хоҳлаймиз. Одатда, бу туйғу табиатга хосдир.
Шахсий ўсиш.
Ўз-ўзини такомиллаштиришга бўлган эҳтиёж ҳақиқатан ҳам ички мотивация. Ўзимиз ва ташқи дунё ҳақидаги билимимизни ошириш истаги мотивациянинг жуда кучли шакли бўлиши мумкин. Биз шахс сифатида ўрганишга ва ўсишга интиламиз. Шахсий ўсиш учун мотивацияни ўзгаришларга интилишда ҳам кўриш мумкин. Кўпчилигимиз дастлаб тарбия ёки бошланғич тайёргарликка қўйилган параметрлар ва билимлар билан чекланган эдик. Аммо шахсий ўсишга туртки бизни ушбу асосий мезонларни яхшилашга ва шахс сифатида ривожланиб, янги нарсаларни ўрганишга ундайди.
Ҳокимият истаги.
Ҳокимиятни хоҳлаш ўз ҳаётини бошқариш ёки бошқаларни бошқариш шаклида бўлиши мумкин. Биринчи ҳолда, инсон муваффақиятга эришади ва ўзи хоҳлаган тарзда яшаш имкониятига эга бўлади. Бошқа ҳолларда, бошқалар устидан ҳокимиятга эга бўлиш истаги, қонун ва хатти-ҳаракатлар нуқтаи назаридан одамнинг энг яхши йўл тутишига олиб келиши мумкин. Шунга қарамай, мотивациянинг бу шакли жуда кучли ва инсоният тарихидан кўриниб турибдики, бу жуда кенг тарқалган.
Ижтимоий мотивация.
Ижтимоий мотивациянинг намоён бўлишига одамларнинг маълум бир ижтимоий гуруҳга тегишли бўлиш истаги киради. Масалан, бу "илғор" мода тенгдошлари ёки алоқалари бўлган муваффақиятли одамлар бўлиши мумкин. Оддий сўзлар билан айтганда, одамлар бошқа одамлар билан ижтимоий алоқага эҳтиёж сезадилар. Шундай қилиб, кўпчилик тегишли бўлиш истаги бўлган ижтимоий гуруҳга мос келиш учун мотивацияни олади.
Ташқи мотивацияга мисоллар:
Мукофот
Ушбу турдаги мотивация моддий ва номоддий мукофотларни ўз ичига олади. Кўпгина одамлар қандайдир тарзда мукофотланишини билишар экан, жуда қаттиқ ишлашга ва ҳатто энг мураккаб ишларни бажаришга тайёр.
Қўрқув.
Қўрқув сабаблари оқибатлар билан боғлиқ. Ушбу турдаги мотивация кўпинча мукофотлаш усули мумкин бўлмаган ёки ишламаётган ҳолларда қўлланилади. Жазодан қўрқиш, бу жуда қаттиқ ишлаш учун жуда кучли рағбатдир. Бизнесда бу кўпинча "сабзи ва таёқ" деб аталади, огоҳлантирувчи сабзи ва қўрқув - бу таёқ
Мотив ва мотивация тушунчаси
Инсоннинг хатти-ҳаракатларида иккита функционал боғлиқлик мавжуд: рағбатлантириш ва тартибга солиш.
Мотивация хатти-ҳаракатларнинг фаоллашиши ва йўналишини таъминлайди ва тартибга солиш муайян вазиятда бошидан охиригача қандай ривожланиши учун жавобгардир. Ақлий жараёнлар, ҳодисалар ва шароитлар: сезги, идрок, хотира, тасаввур, эътибор, фикрлаш, қобилият, темперамент, характер, ҳиссиёт - буларнинг барчаси асосан хатти-ҳаракатларни тартибга солишни таъминлайди. Унинг рағбатлантиришига ёки мотивациясига келсак, у мотивация ва мотивация тушунчалари билан боғлиқ. Ушбу контсепцияларга шахснинг эҳтиёжлари, қизиқишлари, мақсадлари, ниятлари, интилишлари, мотивациялари, уни маълум бир тарзда ўзини тутишига олиб келадиган ташқи омиллар, уни амалга ошириш жараёнида бирон бир фаолиятни бошқариш ҳақидаги фикрлар ва бошқалар киради. Психологияда инсон хатти-ҳаракатларидаги огоҳлантирувчи лаҳзаларни тасвирлаш ва тушунтириш учун ишлатиладиган барча тушунчалар орасида энг кенг тарқалган, асосийлари мотивация ва мотив тушунчалари.
"Мотивация" атамаси "мотив" атамасидан кенгроқ тушунчадир. "Мотивация" сўзи замонавий психологияда икки маънода ишлатилади: хатти-ҳаракатни белгиловчи омиллар тизимини англатувчи сифатида (бу, хусусан, эҳтиёжлар, сабаблар, мақсадлар, ниятлар, интилишлар ва бошқаларни ўз ичига олади) ва уни рағбатлантирувчи ва ривожлантирувчи жараённинг тавсифи сифатида. маълум бир даражада хатти-ҳаракатни қўллаб-қувватлайди.
Шундай қилиб, мотивация шахснинг хулқ-атвори, унинг бошланиши, йўналиши ва фаолиятини тушунтирадиган психологик сабаблар тўплами сифатида белгиланиши мумкин.
Мотивацион тушунтиришлар хатти-ҳаракатларнинг қуйидаги жиҳатлари билан талаб қилинади: унинг пайдо бўлиши, давомийлиги ва барқарорлиги, белгиланган мақсадга эришгандан сўнг йўналтириш ва тугатиш, келгуси воқеаларни олдиндан созлаш, якка хатти-ҳаракатнинг самарадорлиги, мантиқийлиги ёки семантик яхлитлигини ошириш. Бундан ташқари, когнитив жараёнлар даражасида уларнинг селективлиги, ҳиссий ўзига хос рангланиши мотивацион тушунтиришга тўғри келади.
Do'stlaringiz bilan baham: |