1. Alisher Navoiyning mumtoz poetikaga doir qarashlari aks etgan asarlari

141. Мумтоз адабиётда луғз жанри поэтикаси
Chiston (fors. — topishmoq) — Sharq sheʼriyatidagi lirik janrlardan biri. Dastlab xalq ogʻzaki ijodida sheʼriy savol-javob, topishmoq shaklida paydo boʻlgan. Chistonda [[narsa] yoki hodisaning xarakterli belgilari majoziy tavsiflanib, nima ekanligini topish oʻquvchi, tinglovchiga havola etiladi. Shu sababdan Chiston topishmoqsheʼr deb ham ataladi. Chistonda narsalarning nomlari ochiq aytilmaydi, balki ularga xos shakl, sifat va xususiyatlar qayd etiladi. Oʻquvchi yoki tinglovchi Chiston mazmunidan kelib chiqib, unda yashiringan, nomi pinhon tutilgan narsani oʻz zehni, idroki kuchi bilan topib oladi. Oʻtmishda shoirlar Chiston yaratishda, asosan, 2 usul — abjad va oddiy topishmoqdan foydalanishgan. Chistonlar fard, bayt, qitʼa, ruboiy va qisman gʻazal shaklida yoziladi, 2 baytdan 10 baytgacha, hatto undan ham ortiq boʻlishi mumkin; maʼrifiy, ijtimoiy-siyosiy mazmunga ega boʻladi.
Oʻzbek adabiyotida Chistonning dastlabki namunalarini Alisher Navoiy yaratgan (mac, "Qalam", "Tanga", "Miqroz", "Yumurtqa" va boshqa Chistonlar). Shavqiy Kattaqoʻryuniynant "Samandar qush", Uvaysiyning "Anor" Chistonlari mashhur.
1)Ne lo`lidurki, chun hangoma tutsa,
Qadam boshtin qilib tortar navozir.

Boshin keskandin ortib anga tahrik,
Tilin yorg`andin o`lub anga tahrir.

Qora sug`a boshin yuz g`uta bersa,
To`lar og`ziyu bo`lmas lek damgir.

Kiromul kotibin andin qilib sabt,
El etkandin yamon-yaxshini bir-bir.

Vale oshiq bila Majnun ishiga
Qazo yetkurmay andin ranju tashvir.

Bihamdillahki, ollimda azaldin
Jununu ishq yozdi kilki taqdir. (qalam)
2)Ul huqqai ojkim, qilurlar gulfom
Kim, javfi paniru maskadin to`ldi tamom.

Kim ani urushtirmog`idin istar kom,
Nokom ani ushatg`usidur ani nokom. (yumurtqa)
3)Ul qushki, taashshuqdurur andisha anga,
Bir naxlg`akim shomdadur besha anga.

Shoxi uchidin ayon bo`lub resha anga,
Gul ochmaq o`shul reshasidin pesha anga (parvona)