1. Adabiyotshunoslik fanining maqsad va vazifalari O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus

Syujet, syujet unsurlari, ekspozisiya, syujet turlari, konflikt, badiiy detal, kompozisiya, kompozision vositalar.

Syujet badiiy asardagi bir-biriga uzviy bog‘liq holda kechadigan, qahramonlarning xatti-harakatlaridan tarkib topuvchi voqealar tizimi. Badiiy asar syujeti asar mavzusini shakllantiradi.

Syujet - syujet unsurlaridan (ekspozisiya, tugun voqea rivoji, kulminatsiya, yechim) dan tarkib topadi. Ekspozisiya - voqealar kechadigan joy, qahramonlar, shart-sharoit. Ekspozisiya hajm e’tibori bilan turlicha bo‘lishi va asarning turli o‘rinlarida kelishi mumkin. Tugun asar voqealarining boshlanishiga turtki bo‘lgan voqea. Voqea rivoji syujet voqealarining bosqichma-bosqich rivojlanib borishi. Asardagi voqealar rivojining eng yuqori nuqtasi badiiy asar kulminatsiyasi deyiladi. Yechim syujet voqealari rivojining yakuni, qahramonlar ruhiyatida, taqdirida yuzaga kelgan holat, asar qahramonlari orasidagi ziddiyatlarning badiiy yechimi.

Konflikt - to‘qnashuv, ziddiyat syujetni harakatga keltiruvchi kuch, uning ta’sirchanligini, ko‘lamini belgilovchi syujet unsuri. Badiiy asarda inson va inson, inson va tabiat, inson va jamiyat, inson va texnika kabi ziddiyat turlari uchraydi.

Voqea-xodisalarni hikoyalash tamoyiliga ko‘ra syujetning xronikal syujet, retrospektiv syujet, konsentrik syujet, assotsiativ syujet turlari mavjud.

Badiiy asar kompozisiyasi - asarning tuzilishi, vujudi. Syujetdan tashqaridagi qismlar: asar nomi, epigraf, lirik, falsafiy, publisistik chekinishlar, qo‘shimcha lavhalar, kiritma voqealar, peyzaj, portret, ruhiy tahlil va h.k. kompozision vositalar hisoblanadi.

http://fayllar.org