1 8-sinf geom yangi. 1-8-bet. 2015(boshi). p65

Tarixiy ma’lumotlar
immetriya haqida. «Simmetriya» yunoncha so‘z bo‘lib, o‘zbek tiliga tarjimasi «o‘lchovlik» yoki «o‘lchovlilik» degan ma’noni beradi.
Arxitektura, rassomchilik, haykaltaroshlikda ham simmetriya moslik, tenglik va go‘zallik ma’nosida ishlatiladi.
Simmetriyadan odamlar juda qadim zamonlardan foydalana boshlagan- lar. O‘zbekiston hududida olib borilgan arxeologik qazish ishlari paytida topilgan ko‘plab sopol idishlardagi bezaklarda simmetrik shakllarni ko‘ri- shimiz mumkin. O‘tmishdan qolgan arxitektura yodgorliklarining naqshla- rida, ularning qurilishlarida ham ajoyib simmetriklik mavjud.
P



Toshkentda yangi qad rostlangan «OZbekiston» an/umanlar saroyi.
oytaxtimizning 2200 yilligi mu- nosabati bilan Toshkentning mar- kazida qad rostlagan yangi me’moriy durdona bo‘lmish «O‘zbekiston» anjumanlar saroyi o‘zining go‘zalligi bilan barchani lol qoldirmoqda. Bu binoning balandligi 48 metr. Dia- metri 53 metr bo‘lgan gumbazning ustiga farovon hayot va tinchlik ram- zi — ikkita laylakning haykali o‘rnatil- gan. Saroyning bevosita foydalanila- digan maydoni 6,5 ming m¹ ni tash- kil etadi. Mazkur binoda ko‘plab yirik xalqaro miqyosdagi tadbirlarni o‘tkazish rejalashtirilgan.
Yevklidning «Negizlar»ida simmetriya tushunchasi yo‘q. Ammo bu asar- ning bir kitobida simmetriyaning fazoviy o‘qi haqida tushuncha mavjud.
Simmetriya markazi haqidagi tushuncha birinchi marta XVI asrda yashagan Xristofor Kladius (1537—1612)ning asarida uchraydi.
Arxitektura haqida birinchi bo‘lib muhandis Vitruviy (I asr) kitob yoz- gan. U simmetriyani mufassal o‘rganib, o‘z asarida uning arxitekturaga qan­day tatbiq etilishini bayon etgan. Uyg‘onish davrining buyuk rassomlari Leonardo da Vinchi va Rafael o‘z ijodlarida simmetriyadan unumli foyda- langanlar.
Elementar geometriyaga simmetriya nazariyasi elementlarini birinchi marta fransuz matematigi Lejandr (1752—1833) kiritgan. Lejandr simmetriya haqida gapirganda faqat tekislikka nisbatan simmetriyani nazarda tutadi. U simmetriyaga quyidagicha ta’rif bergan:
«Agar a tekislik AB kesmaga uning o'rtasida perpendikular bolsa, u holda A va B nuqtalar a tekislikka nisbatan simmetrik deyiladi»

.

2- §. YUZLAR

	18-mavzu.
		YUZ HAQIDA TUSHUNCHA.
		TENGDOSH SHAKLLAR