1- modul. Kataliz va katalizatorlar 1- mavzu. Kataliz to’g’risida tushuncha

Sanoatlash-tirilgan yili	Jarayon	Katalizator
Mahsulotlar
1971 – 1980	Avtomobillar emissiyasi nazorati	Pt – Rh – CeO2 – Al2O3 (uch qatlamli katalizator)	NOx, CO, CHx ni yo’qotish
	Karbonillash (Monsanto jarayoni)	Organik Rh kompleksi	Metanoldan chumoli kislotasi
	MTG (Mobil jarayoni)	Seolit (ZSM-5)	Metanoldan yoqilg’i
1981 – 1985	Alkillash (Mobil – Badger)	Modifikasiyalan-gan seolit (ZSM-5)	Etilendan etilbenzol
	Selektiv katalitik o’zgarish (stasionar manbalar)	V, Ti (Mo, W) oksidlari (monolitlar)	NH3 dan N2 gacha NOx ni kamaytirish
	Eterifikatsiya (MTBE sintezi)	Ion-almashgan smola	Izobuten va metanoldan metiltretbutil efiri
	Oksidlash (Sumitomo Chem., 2-bosqichli jarayon)	1. Mo bioksidlari2. Mo, V, PO (geteropolikislotalar)	Propendan akril kislotasi
	Oksidlash (Monsanto)	Vannadiy fosfat	n-Butandan malein angidrid
	Suyuqlikda polimerizatsiya (Unipol)	Singler – Natta turidagi	Polietilen va polipropilen
	Uglevodlar sintezi (Shell)	1. Co – (Zr,Ti) – SiO22. Co – (Zr,Ti) – SiO2	(CO+H2) dan o’rta distillyat
	Atrof-muhit nazorati (yonish nazorati)	Pt – Al2O3 (monolit)	Hidsizlantirish
1986 – 2000	H2O2 bilan oksidlash (Enichem)	Ti silikat	Fenoldan gidroxinon va katexin
	Gidratatsiya	fermentlar	Akrilonitrildan akrilamid
	Azot oksidlari bilan oksidlash (Montedipe)	Ti silikat	Siklogeksanon, NH3 va H2O2 lardan siklogeksannon oksim
	C3, C4 alkanlar degidrogeni-zasiyasi (Star va Oleflex jarayonlari)	Pt(Sn) – ruh alyuminiy, Pt – Al2O3	C3, C4 olefinlar
2000 – h.v.	Nitrat kislota qoldiq gazlaridan N2O ni katalitik parchalash (Envi NOx jarayoni)	Fe, seolit	Azot oksidlarini yo’qotish
	HPPO (BASF-Dow, Degussa-Uhde)	Ti, silikat	Propendan polipropilen