1- modul: ijtimoiy psixologiya faniga kirish 1-mavzu: Ijtimoiy psixologiyaning shakllanishi va rivojlanishi. Ijtimoiy psixologik g’oyalarning shakllanish tarixi

umumiy psixologiya
ning ayrim
masalalarigagina xos, degan tasavvur doirasida shunday xulosaga kelingan edi.
Lekin, ijtimoiy psixologiyaning ilmiy manbalari sohasida sotsiologiya
fanining xizmatini ko’rsatib o’tmay bo’lmaydi. Sotsiologiyaning asoschilari
hisoblangan
Ogyust Kont, Gerbert Spenser
va boshqalar, jamiyatdagi ijtimoiy
hodisalarni o’rganish uchun albatta, o’ziga xos, ayrim psixologik xolatlarni
o’rganmoq lozim, degan fikrni qat’iy turib isbot qildilar. Ular har bir ijtimoiy
voqeada ruhiy hodisalar borligini isbot qilishga o’rindilar.
Bundan tashqari, sotsiologiyaning o’zi X1X-asrning o’rtalarida o’z
taraqqiyotining rivojida shunday darajaga erishdiki, bu ishlar frantsuz pozitivist
faylasufi
Ogyust Kont
nomi bilan bog’liqdir. Ijtimoiy jarayonlarning psixologik,
aniqrog’i, biologik kelib chiqishiga (
Gerbert Spenser
) bo’lgan qiziqish ijtimoiy
mavjudlikka psixologik yondashuv orqali baho berish zaruratini keltirib chiqardi.
Masalan,
frantsuz sotsiologi
Gabriel Tard
har bir individda
«ijtimoiy fakt»
borligini, bu narsa uning miya doirasidagina emas, balki bir qancha miyalar aloqasi
tufayli mavjuddir, deb hisoblaydi. Ijtimoiy xulq-atvor modeli, uning fikricha,
doimo individlararo munosabatlarni o’z ichiga olib, bunda bir individ boshqa
individga doimo taqlid qiladi, shuning uchun ham shaxsni o’rganish boshqa
shaxslarni inkor qilmasligini talab qiladi. Olimning fikricha, elementar ijtimoiy
fakt intratserebral psixologiya o’rganadigan yagona miya xodisalari orqali emas,
balki bir necha «kallalar» («aqllar») ning to’qnashuvi oqibatida kelib chiqadigan
«intermental psixologiya» orqali o’rganilishi va tushuntirilishi lozim. Ijtimoiy
xulqning modelida
G.Tard
fikricha, ikki individning o’zaro ta’siri etakchi o’rin
tutadiki, bunda bir individ ikkinchisiga taqlid qiladi.