1- mavzu: mavzu ósimlik hujayrasi

13-rasm. Traxeya elementlarini yóg`onlashish turlari: 

1 – halqasimon; 2 – 4 – spiralsimon; 5 – tursimon; 6 – norvonsimon; 

7 – qarama-qarshi; 8 – ketma-ket. 

 

---

Wtkazuvchi  tóqimalar,  birlamchi  va  ikkilamchi  bólishi  mumkin.  Birlamchi 

tóqima barg, yosh novda va ildizlarda bólib prokambiydan ikkilamchisi kambiydan 

(lat, kambium-almashish, ósimlik kambiy hisobidan eniga ósadi) hosil bóladi. 

Juda  kóp  organlarda  floema  bilan  ksilema  yonma-yon  joylashib  alohida 

qatlamlar yoki ótkazuvchi bog`lamlar hosil qiladi. 

Floemaning  asosiy  tarkibiy  qismi  elaksimon  naylar  lub  (yóldosh  hujayralar, 

lub  parenximalari  va  lub  tolalari)  dan  iborat  bólib,  organik  moddalarni  ótkazish 

uchun xizmat qiladi. Shulardan eng muhimi e l a k s i m o n n a y l a r va y ó l d o 

sh h u j a y r a l a r d i r. 

Floema  birlamchi  yoki  boshlang`ich  va  ikkilamchi  bólishi  mumkin. 

Birlamchi  floema  yoki  boshlang`ich  (profloema)  ósimlik  organlarining  ósishi 

davrida  juda  tez  chóziladi  va  tez  buziladi.  İkkilamchi  floema  yoki  lub  kambiydan 

vujudga keladi. 

Elaksimon  naylarning  devorlarida  juda  mayda  teshikchalar  (turlar)  bóladi, 

“tur” suvi naylarda uchraydigan teshikchalar tóplamini bildiradi. Bu teshikchalar p 

o  r  a  l  a  r  deb  ataladi.  Elaksimon  naylarda  poralar  juda  ham  tor  bólib,  hamma 

naylarda  bir  xil  shaklda  bóladi.  Poralar  yonma-yon  joylashgan  hujayralarning 

perforatsiyalanishi natijasida hosil bóladi va ularni teshib ótadi. Shu poralar orqali 

yon  hujayralarning  tirik  moddasi  va  assimilyatsiya  mahsuloti  harakat  etib  turadi. 

Perforatsiya bir  necha  hujayralar  guruhidan tashkil topgan bólib, e  l a k s  i  m o  n 

pardalar shaklida joylashadi (14-rasm).