1-– мавзу кириш. Таъминлаш манбалари ва вагонлар электр юкламаларини таснифи

Kislotali va ishkorli akkumulatorlaming qiyosiy tahlili 
Ishqorli akkumulatorlar kislotalarga qaraganda birqancha afzalliklarga ega. Bular 
quyidagilardan iborat. 
Mexanik jihatdan yuksak chidamlilik (akkumulator uchun vibratsiya, siltash, 
zarbalar xavfii emas) va massa birligiga kichik solishtirma energiya to‘g‘ri kelishi. 
Hozirgi zamon ishqorli 
akkumulatorlari uchun bu qiymat 20 — 25Vt
soa
^/^m tashkil 
Elektr yurituvchi kuch. (EYUK). Akkumulatorning elektr yurituvchi kuchi deb 
tashqi zanjir ochiq holatida uning boshmoqlarida hosil bo‘luvchi potensiallar 
farqiga aytiladi. Elektrolit EYUK i, asosan elektrolitning zichligiga bog‘liq. 
Zichlik 1300 dan 1050 kg/m
3
gacha o‘zgaradi, bunda EYUK 2.15 dan 1.89 V 
gacha o‘zgarishi mumkin. 
Kuchlanish. Kuchlanish deb akkumulator tashqi iste’molchiga yuklangan 
holatdagi musbat va manfiy plastinalar potensiallari farqiga aytiladi. Akkumulator 
boshmoqlaridagi kuchlanishni qo‘yidagi formulalardan aniqlash mumkin: 
qiladi (kislotali akkumulatorlarda bu raqam pansirlilarda 
1. Ishqorli akkumulatorlar uzoq muddat yarim zaryadlangan, liatto butunlay 
razryadlangan holda turib qolishi mumkin. Bunday hoi kislotali akkumulatorlarda 
mutlaqo bo‘lmaydi.
razryadlanish juda kam (9 oydan so‘ng ular atigi 
20% sig'imini yo‘qotadi). Kislotali akkumulatorlarda 0‘z-o‘zini 
razryadlash natijasida bir oy mobaynida 15-21% sig‘im yo‘qotiladi. 

---

- 
razryad davrida U = E — Ir
Yn
 — E
n
\  
- 
zaryad davrida U = E - //;„ - E
f l
, 
bunda, r
vn
-akkumulator ichki qarshiiigi, u elektrodlar 
konstruksiyasi, aktiv massaninig holati, elektrolitning harorati va zichligiga 
bog‘liq; 
E - elektr yurutuvchi kuch; 
E„ -polyarizatsiya EYUK yoki elektr toki o‘tganda elektroliz 
potensiallari o‘zgarishi; 
I - tok kuchi. 
Kislotali akkumulator EYUK i quyidagi formuladan aniqlanishi mumkin: 
E = 0,85 + p 
( 2. 20) 
bunda, p - elektrolit zichligi, g/sm
3
. 
Kislotali akkumulatorlaming nominal kuchlanishlari U
n
=2B, zaryad 
kuchlanishining eng katta qiymati U
z
katta = 2,6...2,7. B; kuchlanishning razryad 
vaqtidagi zng kichik qiymati U
p
. kich.=1.8B