1 – ma’ruza: temirbeton mohiyati. Temirbeton rivojlanishining qisqacha tarixi

Funktsionalь talablarga ko’ra
har bir konstruktsiya qanday maqsadga 
mo’ljallangan bo’lsa, shunga mos bo’lishi hamda bino yoki inshootda bajarilayotgan 
texnologik jarayonlarning qulay va xavfsiz bo’lishini ta’minlashi lozim. 
Texnik talablar
konstruktsiyaning zarur mustahkamligi, bikrligi va uzoqqa
chidashini ta’minlashga qaratiladi. 
Qurilish konstruktsiyalariga qo’yiladigan muhim talablarga tayyorlash va 
ishlatishdagi tejamliligi, industrialligi va texnologiyabopligi kiradi. 
Zavodlarda tayyorlangan elementlardan iborat yig’ma konstruktsiyalar bu 
talablarni to’liq qanoatlantiradi. 
Iqtisodiy talablar
konstruktsiya materiali, uning tipi (masalan, fermalar yoki 
to’sinlar) va asosiy o’lchamlari (masalan, to’sin balandligi) ni tanlashga katta ta’sir 
ko’rsatadi. 
1.2. Konstruktiv yechimlar, konstruktiv tejamkorlik 
Konstruktiv yechimlar
, konstruktsiyalarni muayyan shart-sharoitlarda 
ishlatishning texnik-iqtisodiy jihatdan maqsadga muvofiqligiga asoslangan holda, 
material va energiya sarfini, shuningdek, sermehnatligini hamda qurilish
oboektining narxini maksimalg’ darajada kamaytirishni hisobga olgan holda 
tanlangan bo’lishi kerak.
Bunga quyidagilarni amalga oshirish orqali erishish mumkin: 
-
samarali qurilish materiallari va konstruktsiyalaridan foydalanish; 
-
konstruktsiyalarning massasini kamaytirish; 
-
materiallarning fizik-mexanik xususiyatlaridan to’liq foydalanish; 
-
mahalliy qurilish materiallarini ishlatish; 
-
asosiy qurilish materiallarini tejamkorlik bilan sarf qilishga oid tegishli 
talablarga rioya qilish. 
Loyihalashda yechimlarning bir necha variantlari tuzilib, ularda 
konstruktsiyalarni tayyorlash va qurishdagi materiallar, energiya, mehnat sarfi, 
qurilish narxi va muddatlariga oid ko’rsatkichlar aniqlanadi; konstruktsiyaning
me’moriy ko’rkamligi ham e’tiborga olinadi. Variantlarni taqqoslash orqali eng 
maqbul yechim tanlab olinadi.