1- ma’ruza kirish. Metallurgik jarayonlarda issiqlik vа mаssa almashuv fanining ahamiyati

Komponentlarni tiklanishi – metallurgiya xom ashyodan toza metall olishni asosiy jarayonlardan biridir. Metallarni tiklash maxsus tiklovchilar yordamida amalga oshiriladi.
Asosiy tiklovchi reagentlarga: C, CO, CH₄, Me, H₂ misol bo’lib, metallurgiyada asosiy qo’llaniladigan reagentlarga ko’mir va tabiiy gaz kiradi. Tiklanish jarayonining dastlabki ma’lumotini (termodinamik ko’rsatgichlarni) bilgan xolda tiklanish jarayonining muvozanat doimiyligini quyidagicha aniqlash mumkin.
Asosiy tiklanish reakstiyasi: MeO + CO ↔ Me + CO₂.
yoki
Qanchalik qiymati katta, bo’lsa, metall oksidini osonroq tiklanishi mumkin. Jadvaldan ko’rish mumkinki eng oson tiklanidigan oksidlar: mis, qo’rg’oshin va nikeldir. Ularni tiklashi uchun past harorat va kam miqdorda gaz SO etarlidir. Tiklanish haroratlari bo’yicha ayrim ma’lumotlar: °C

Fe3O4→FeO	400-800	NiO → Ni	400-900
FeO → Fe	800-1200	PbO → Pb	300-700
CuO → Cu	500-800	ZnO→ Zn	800-1300

Ko’chilik tiklanish reakstiyalariga issiqlik effekti manfiy ko’rsatgichga ega. Ya’ni issiqlik yutish bilan boradi. Shuning uchun tiklanish jarayoni tashqaridan qo’shimcha issiqlik berilishni talab etiladi.
Masalan, NiO + C = Ni + CO tiklanish reakstiyasiga kerak bo’lgan issiqlikni quyidagicha aniqlasa bo’ladi: jadvaldan SO va NiO elementlardan paydo bo’lish uchun talab etiladigan issiqlikni aniqlaymiz: kDj/mol:
SO – 110,3; NiO – 240,3.
Q – 110, 3 – 240,3 = 130,0 kDj/mol.