1 – м а ъ р у з а м у қ Қ а д и м а

Портлашдан хавфли (портлайдиган)– юк-ларнинг физикавий ёки кимёвий портлашни келтириб чиқариш қобилиятидир.

Кимёвий портлаш, портловчи моддалар-нинг кислород билан оксидланиш реакцияси бўлиб, ниҳоят даражада катта тезлик билан кечади.

Портловчи модда (ПМ) ёнганда детонация (портлаб ёниш) рўй беради ва бир онда маҳсулот массасининг ҳаммасини ёниши оқибатида портлаш содир бўлади, ҳамда бу портлаш зарбали тўлқинни келтириб чиқара-ди.

• Сиқилган газлар физикавий портлашни келтириб чиқариши мумкин.
• Зарарлилик – ҳаводаги буғларнинг ва муал-лақ заррачаларнинг инсон сезги орган-ларини, тери (қобиғи) ни, нафас олиш йўлла-рини ва ўпкасини шикастлантириш қобили-яти.
• Шикастланишлар яллиғланиш – кўриниш-ларда, заҳарланиш, сликоз касалланиш ва ҳар турли инфекцияли ва тери касалликлари шаклида бўлиши мумкин.

• Зарарли моддаларнинг ҳаводаги қуюқла-нишининг жоизлик чегараси (предельно допустимые концентрация) белгиланган.
• Инсон организмига айниқса қўрғошин, цемент, фосфор, бензин, минерал мойлар, қатрон, тери хом-ашёси, симоб ва шунга ўхшаш модда ва маҳсулотларнинг буғлари ёки чанглари ниҳоят даражада салбий таъсир қилади.

• Захарлилик – баъзи бир юкларнинг инсон-лар ва ҳайвонларни соғлигига ва ҳаётига бевосита хавф солиш хусусияти.
• Захар инсон ёки ҳайвон организмига, у нафас олганда, овқатланганида, сув ва ёки бошқа суюқликларни ичганида, чекканида ва тери қобиғи орқали кириши мумкин.
• Захарли модда (ЗМ) нинг организмга таъ-сир кучи унинг захарлилиги (токсичность) билан белгиланади.

• Захарли модданинг хавфлилиги ҳалокатли вазиятларда унинг ҳавода хавфли қуйиқла-ниши (концентрацияси) ни келтириб чиқариш хусусияти билан белгиланади.
• Хавфлили даражасига мувофиқ захарли моддалар туркумларга бўлинадилар.
• Агар иш жараёнида заҳарли модданинг идиши ёки ўров шикастланиб, маҳсулот сочилиб кетса, ёки оқиб чиқса ёхуд бошқа хавфли вазият содир бўлса, ишчи ва хизматчилар тезликда хавфли зонани тарк қилишлари ёки тегишли кимёвий муҳофаза чора-тадбирларини кўришлари лозим бўлади.

•