1- ilk yoshdagi bolalarda kuzatiladigan reflekslar va ularning ahamiyati

25. Zamonaviy olimlar tomonidan nutqqacha bo‘lgan bosqichlar taxlili.
.Dastavval «nutq» tushunchasiga murojaat qilamiz. Nutqqa nisbatan ilmiy tadqiqot ob'ekti sifatidagi umumiy yondashuvlarni tahlil qilish psixik rivojlanishning barcha jihatlarini tushunish uchun o‘rganilishi favqulodda muhim bo‘lgan ushbu hodisaning o‘ta murakkabligi va ko‘p qirraliligi haqida xulosa chiqarish imkonini beradi. «Nutq o‘ziga xos faoliyat sifatida boshqa faoliyat turlari bilan bir qatorda turmaydi, u psixologik rivojlanish jarayonida markaziy o‘rinni egallaydi...» (A.N.Leont'ev).Nutq tarixan shakllangan va til orqali ifodalanadigan muloqot shakli, yaxlit faoliyat ko‘rinishida va nonutqiy faoliyatga qo‘shilgan nutqiy harakat sifatida chiqishi mumkin bo‘lgan nutqiy faoliyat (L.S.Vigotskiy, A.N.Leont'ev, AALeont'ev, I.A.Zimnyaya) sifatida ko‘rib chiqiladi, nutq – tildan foydalanish jarayoni, til vositasida muloqot qilish jarayoni, psixik aks ettirish jarayoni (S.L.Rubinshteyn), muloqot jarayonida til vositasida fikrlar, hissiyotlar, ifodalarni ifodalash jarayonidir (L.S.Rubinshteyn, V.A.Armetov); nutq – tildan yakka tartibda foydalanish hodisasidir (F.De Sossyur).Tilni turli nuqtai nazardan tavsiflovchi mazkur yondashuvlarni taqqoslash orqali nutqning ilmiy o‘rganish ob'ekti sifatidagi
umumiy xususiyatlarini ajratish mumkin.
• Nutq – bu tilni ishga solish jarayonidir. (I.A.Zimnyaya, V.M.Solnsev). Sub'ektning nutqiy faoliyati ichki vosita va uni amalga oshirish usullari sifatida til va nutqni o‘zichiga oladi. • Nutq bu psixik hodisa, kishilarning shaxslararo o‘zaro muayyanhamkorligisharoitida rivojlanadigan, individual xususiyatlarga ega bo‘lgan shaxsmulkidir. U tildan farqliravishda ijtmoiy-
tarixiy sharoitlarda rivojlanadiganxa ijtimoiy mulki hodisasidir. A.N.Gvozdevning «Bolalar nutqini o‘rganish masalalari» nomli asari juda muhim ahamiyatga egadir, unda muallif ko‘p sonli faktlarni tahlil qilgan hamda bolaning rus tilining fonetik tizimi va grammatik qurilishini o‘zlashtiris qonuniyatlarini ko‘rsatib bergan.