1- ilk yoshdagi bolalarda kuzatiladigan reflekslar va ularning ahamiyati

16.Me'yorida rivojlanayotgan bolalarning go‘daklik davrida psixik rivojlanish qonuniyatlari.
Ilk maktabgacha yoshdagi bolalar bilan ishlash mazmuni va uni tashkil etish muammolari N.A.Raun , B. D. Samsonova , N. D. Shmatxon ishlarida òrganilgan. Ular bolalardagi yosh davrlarni quyudagicha tasniflashgan:
1.gòdaklik davri
2.ilk yosh davri
3.maktabgacha yosh davri
4.maktab davri
5.òsmirlik davri
6.òspirinlik davr
Go’daklik davri bolaning tug’ilganidan 1-yoshlarigacha bo’lgan davrni o’z ichiga olib, bu davrda bola tashqi muhitga moslashishi uchun ma’lum darajada yetilgan nerv tizimi bilan tug’iladi. Go’daklik davri inson hayotidagi organic ehtiyojlarni (kislorodga, ovqatga, issiq yoki sovuqqa) qondirishga nisbatan yo’naltirilgan hatti –harakatlarning tug’ma yokiinstiktiv shakllari sof holda kuzatiladigan yagona davr hisoblanadi. Insonga xos bo‘lgan xatti— harakatlar, yanga tajribalarni egallash uchun beqiyos imkoniyatlarning borligi go‘daklik yoshidaga bolalarning' asosiy xususiyatlaridir. Agar organik ehtiyojlar yetarli darajada qondirib borilsa, ular o‘zlarining asosiy bo‘lish ahamiyatini yuqotadi: to‘tri tashkil etilgan kun tartibi, rejim va tarbiya natijasida bola psixik rivojlanishi uchun asos bo‘ladigan taassurotlarga, harakatga, muloqotga nisbatan yangi turdagi ehtiyojlar gurkumi yuzaga keladi, Bola tugilishining birinchi haftasidanoq uning ko‘rish va eshitish sezgilari jadal suratda rivojlanadi. Bola harakatlanayotgan narsani kuzata boshlaydi. U turli ovozlarga, jumladan, katgalarning tovushlariga e’tibor bera boshdaydi. Yangi tugilgaya chaqaloqning miya og‘irligi kattalar miyasining 1/4 qismiga to‘gri keladi, nerv hujayralarning soni esa xuddi kaggalarniki kabi bo‘lib, lekin ular yetarli darajada rivojlanmagan bo‘ladi.
Ilk go‘daklik davri - bu bolaning himoyasiz, kam harakat, harakat holatidan juda jadal ravishda rivojlanadigan, quvnoq bolaga aylanish davridir. U Qisqa vaqt ichida katgalar bilan munosabat o‘rnatadi, predmetlarni ushlashga va ulardan foydalanishta o‘rganadi. U atrof olamdagi narsalarni kuzatadi, predmetlarni qo‘li bilan ushlab, ularni qandayligini bilishga intiladi, tovushlarga e’tibor beradi va predmetlar yordamida shu tovushlarni o‘zi yaratishga harakat qiladi. U o‘z onasi va boshqa yaqinlari bilan emotsional munosabatga kirishadi. Go‘dak yoshidagi bola ham jismonan, ham psixik, ham ijtimoiy jihatdan juda tez rivojlanadi. Juda qisqa vaqt ichida atrofidagi hodisalarga juda kam reaksiyasi bo‘lgan boladan, faol, tez ilgaydigan, harakatchan yordamga chaqira oladigan, qaggalarning yaqin kelishidan quvonadigan bolaga aylanadi.
Psixik malakalarning rivojlanishi.
Eshitish 1-2oylik davrida chaqaloq tovushlarni kuchli va tembrini oson farqlaydi. Masalan 9-11kunlik chaqaloqlar baland tovushga javoban yiģlaydi lekin anglamaydi. Eshitish va anglashni 3-5 oyligida boshlaydi. Baland tovush tasirida bola 10-15 sekundga tinchlanadi. 3-4 oyligidan boshlab chaqaloqlar past tovushlarni tinglashni boshlaydilar . Chaqaloq past oviz bilan gaplashish yoki òyinchoqni sekin qimirlashi natijasida yiģlqshdan , chingrishdan tóhtaydi. 5 -6oylikda tovush kelayotgan tomonga qaraydi va qidiradi. Ota onalari va boshqalarni ovozini turli talqinlarda tinglab ularga javob reaksiyasi qaytaradi. 7-12 oylikda oziga tanish bòlgan insonlar ovozini taniydi insonga burilib qaraydi. Musiqa ovozida yiģidan tohtaydi. Криш анализатори. Chaqaloq tuģilganida uzoqni kòra oladi. Chaqaloqlar uzoqda joylashgan predmetlarni yaqinroq joylashgan predmetlarga qaraganda yaxshiroq anglaydi.