0‘zbekiston respublikasi oliy va 0‘rta maxsus ta’lim vazirligi erkin Egamberdiyev mikroiqtisodiyot

Nazorat savollari

1. 
   Korxcmalar xo'jalik faoliyatini tashkil etishning huquqiy asoslari nima- lardan iborat?
   
2. 
   Korxona turlari va ularning mohiyati haqida gapiring.
   
3. 
   Sanoat korxonalarining tarmoq xususiyatlarini so‘zlab bering.
   
4. 
   Mulk va mulkiy munosabatlar to‘g‘risida tushuncha bering.
   

4. 
   bob. TALAB VA TAKLIF - ISHLAB CHIQARISH
   FAOLIYATINING ASOSI
   
   1. 
      Tovarlar va xizmat ishlariga bo‘lgan talab va ehtiyoj to‘g‘risida tushuncha
      

Talab — tovar ishlab chiqarish kategoriyasiga mansub bo‘lib, ijtimoiy-iqtisodiy kategoriya. Bu bozorga chiqarilgan konkret (aniq) tovarlarga bo‘lgan kishilarning ehtiyojini ifodalash shakli va ehtiyoj kategoriyasiga asoslangan.

Ehtiyoj - kishilarning ijtimoiy talabini qondirish. Ehtiyoj talabning mohiyatini, hajmini, tarkibini, dinamikasini ifodalaydi. Shuning uchun tovarlarga bo'lgan ehtiyoj talabga nisbatan ilgari paydo bo'ladi. Amaliyotda talab qiymat ko‘rsatkichlari bilan ifodalanadi. Ehtiyoj ham, qiymat ham natural ko'rsatkichlarda ifodalanadi.

Talab — aholining pul mablag‘lari bo‘lgan sharoitda tovarlarga boMgan bozordagi ehtiyojini ifodalash shakli. Talab va ehtiyoj orasida quyidagi farqlar mavjud:

• 
  miqdoriy: bunda ehtiyoj hajmi talab hajmidan ko‘p;
  
• 
  faqat bozorlar tovarlar bilan to‘lib toshganda, aholining pul daromadlari ko'payib ketgan hollarda talab va ehtiyoj bir-biriga mos keladi. Boshqacha aytganda, aholi tovarga qancha ehtiyoj sezsa, shuncha miqdorga tovar xarid qilishi mumkin;
  
• 
  o‘z tabiati bo'yicha talab bozor kategoriyasi bo'lib, ijtimoiy ishlab chiqarishda tovar-pul munosabatlari bilan bog‘liq. Ehtiyoj esa bozorga, ijtimoiy munosabatlarga va boshqa omillarga bog'liq bo‘l- magan holda amal qiladi;
  
• 
  ehtiyoj ma’lum davrlarda o‘zgarib turadi. Talab ma’lum davrlarga ilmiy asoslangan holda belgilab beriladi.
  

Ehtiyoj va talabning bog‘liqligini tahlil qilish asosida talabni quyidagi turlarga ajratish mumkin:

• 
  talab ehtiyojga mos keladi;
  
• 
  talab ehtiyojdan orqada qoladi.