0‘zbekiston respublikasi oliy va 0‘rta maxsus ta’lim vazirligi erkin Egamberdiyev mikroiqtisodiyot

Demak, A nuqtada iste’molchining talabi oqilona va maksimal darajada qondiriladi (25-chizma).

Ko‘rinib turibdiki, yuqori darajada qoniqish beradigan tovar tanlovi befarqlik egri chizig‘ining budjet chizig‘i bilan eng yuqori joyda kesishgan nuqtasida yotishi kerak. A nuqta befarqlik chizig‘i (I₂) bilan budjet chizig‘ining kesishgan joyida turibdi. A nuqtada budjet chizig‘ining og'ishi befarqlik chizig'ining og‘ishiga teng keladi. Tovar almashinuvining pirovard me’yori befarqlik egri chizigM burchak koeffitsiyentining salbiy miqdorini tashkil etganligi tufayli, budjet cheklangan sharoitda iste’molni maksimal qondirishga erishish (3) MRS=P,/P_C nuqtasida ta’minlanadi (MRS-pirovard foyda). Pirovard tovar almashish normasi (F va C) shu tovarlar bahosining nisbatiga teng boMganda, iste’molni maksimal darajada qoniqtirishga erishiladi. Demak, iste’molchi F va C tovarlarni MF baholar nisbatiga teng bo‘lgan sharoitda o‘z talablarini to‘liq qondiradi. Yuqoridagi uchinchi tenglama shartiga ko‘ra, iqtisodiyotda ma’lum darajada optimallikni ta’minlashga erishish mumkin bo‘ladi. Shu misolda maksimal qoniqish hosil qilish (pirovard foyda), qo‘shimcha birlik oziq-ovqat mahsulotini iste’mol qilish bilan bog‘liq bo‘lgan foyda pirovard xarajatlarga teng bo‘lgandagina ta’minlanadi. Pirovard foyda MRS A nuqtada u 1/2 shu nuqtada budjet chizig'ida P=1 va P_c=2. Bu iste’molchi bir birlik oziq- ovqat mahsuloti olishi uchun 1 /2 birlik miqdordagi kiyim-boshlaridan voz kechishi zarur, demakdir.

Agar pirovard foyda - MRS shu ko‘rsatilgan nisbatlardan kam yoki ko‘p bo‘lsa, maksimal qoniqishga erishib bo‘lmaydi.

Agar chizmadagi В nuqta A nuqta bilan solishtirilsa, В nuqtada iste’molchi 10 birlik oziq-ovqat, 15 birlik kiyim-bosh oladi. Bu yerda boholar nisbati yoki pirovard xarajatlar 1/2 ga teng, chunki oziq- ovqat 1 dollar, kiyim-bosh esa 2 dollar turadi. Lekin, shunga qaramay pirovard foyda MFS 1/2 dan katta bo‘lib, taxminan bir (1) ga teng. Natijada iste’molchi bir birlik oziq-ovqatni bir birlik kiyim-boshga almashtirishga tayyor (rozi): bunda u o‘z talablarini kamaytirmagan bo'ladi. Chunki oziq-ovqat arzon. Agar u kiyim-boshni kamroq, oziq- ovqatni ko‘proq xarid qilsa, bu uning foydasini oshiradi.

Agar iste’molchiga bir birlik oziq-ovqat zarur bo'lsayu, lekin u kiyim-boshdan bitta kam olib 2 dollar tejab qolsa, unga (2 birlik) oziq- oyqat olib o‘zini to'laroq ta’minlashi mumkin.

Demak, A nuqtadagi holatga erishguncha daromadni qayta taq- simlashni shunday yo‘l bilan davom ettirish mumkin.

5. 
   Foydalilik konsepsiyasi yoki tovar foydaliligini oshirish qoidalari
   

5. 
   1. Tovarlar foydaliligi va iste’molchilar qoniqishini maksimallashtirish