0‘zbekiston respublikasi oliy va 0‘rta maxsus ta’lim vazirligi erkin Egamberdiyev mikroiqtisodiyot

Baho ta’sirida elastiklik formulasi. Iqtisodchilar baho ta’sirida elastiklik yoki noelastiklik darajasini quyidagi koefiitsiyent yordamida o'lchaydilar.

talab qilinadigan mahsulot miqdorining birlik hisobidagi o'zgarishi (AQ)

Ed= :

dastlab talab qilingan mahsulot birlik hisobidagi miqdori (Q)

talab qilinayotgan mahsulot hajmini bahoning o'zgarishi CAR) foiz hisobidagi o'zgarishi (AQ)


dastlabki baho (R)
bahoning pasayislii foiz ltisobidagi
o'zgarishi (AR)

Iste’molchilarning sezuvchanlik darajasini o‘lchash uchun mutlaq miqdorlar o'rniga foiz o'lchovlarini qo‘llashning ma’nosi nimada? Javob: absalyut miqdordan foydalanishda xaridorlarning sezuvchanlik darajasiga xohlagan o'lchov birligini ixtiyoriy ravishda tanlashi mumkin.

Buni quyidagi misolda ko‘rish mumkin:

Agar qandaydir X mahsulotning bahosi 3000 so'mdan 2000 so'mga tushgan bo‘lsa, buning natijasida ist’molchilar o'zlarining tovar sotib olish miqdorini 60 kg. dan 100 kg. ga oshiradilar. Shundan bilinadiki, iste’mochilarning baho o‘zgarishiga bo'lgan sezuvchanligi ancha yuqori. Bunda talab ham o‘zgaruvchan bo‘lib chiqadi. Haqiqatan ham bahoning bir birlikka o‘zgarishi talab qilinayotgan mahsulot hajmini 40 birlikka o'zgartirib yuboradi. Agarda qabul qilingan 1000 so‘m o'lchov birligi «foiz» deb qabul qilinsa, unda bahoni 100 birlik o'zgarishi talab qilinayotgan mahsulot miqdorini atigi 40 birlikka 0‘zgartirishini ko'rish mumkin. Natijada talab elastik bo'lib chiqadi.

Foiz hisobidagi o‘zgarishlar bunday muammolardan qutilish imkonini beradi. Bu misolda mahsulot bahosi 33% ga pasaydi.