0‘zbekiston respublikasi oliy va 0‘rta maxsus ta’lim vazirligi erkin Egamberdiyev mikroiqtisodiyot

8-chizma. Bozor muvozanati

S - taklifning bahoga bogMiqlik funksiyasi;

E — muvozanat nuqtasi;

D - talabning bahoga bog'liqlik funksiyasi.

Talab hajmi taklif hajmiga mos kelgandagi, baho — P_E muvo- zanatlashgan baho deyiladi. Bozorda muvozanatlashgan bahoda sotiladigan Q_E miqdordagi tovarga muvozanatlashgan miqdordagi tovar deyiladi.

E koordinatasida Q_E=Q=Q_D bo‘ladi.

Bunda:

Qs - taklif hajmi;

Q_d — talab hajmi.

Muvozanat holatida bozor balanslashgan bo‘lib, sotuvchida ham, xaridorda ham uni buzish uchun harakat bo‘lmaydi. Bozor balans- lashmagan holatda xaridorda yoki sotuvchida bozordagi holatni o^zgartidsh xohishi paydo bo‘ladi. Faraz qiling, haqiqiy bozor bahosi muvozanat bahodan katta bo‘lsin, ya’ni P>R_E (8-chizma). Bunday bahoda talab hajmi Q_D ga, taklif hajmi Q_s ga teng. Bu holatda ishlab chiqaruvchilar tovar narxini bir muncha kamaytirishni lozim topa- dilar.

Haqiqiy bahoning muvozanatlashgan bahodan past bo‘lgan hola­tiga qaralsa, unda talab hajmi (Q_D), taklif hajmi (Q_s) dan yuqori. Ayrim xaridorlar tovarni yuqori narxda xarid qilishni munosib topadi. Natijada talabning ortiqchaligi (ya’ni Q_D>Q_S) tovarning bahosi (R) ni oshishiga ta’sir qiladi. Bunday jarayon narx bir joyga borib to'xtamaguncha, ya’ni talab hajmi bilan taklif hajmi teng kelguncha davom etaveradi. Muvozanat holatidan har qanday chetga chiqish bozorni dastlabki holatiga qaytaruvchi ko'rsatkichlami harakatga keltiradi.