0‘zbekiston respublikasi oliy va 0‘rta maxsus ta’lim vazirligi erkin Egamberdiyev mikroiqtisodiyot

Bir haft a ichida lalab qiliiigan bug'doy miqdori, kg

Download 1,69 Mb. bet 92/288 Sana 18.01.2022 Hajmi 1,69 Mb. #390097

Bu sahifa navigatsiya:

• Klastiklik kocflilsicnti (formula bo yicha)
• 2000 + 4000 60(H)/ ‘
• 10-chizma. Talabni baho ta’sirida ozgarishi va umumiy pul tushumlari.

Bir haft a ichida lalab qiliiigan bug'doy miqdori, kg	Bir kg bug'doy haliosi, dollar hisobida	liriiumiy lushiini xari- dorlarning xarajallari (doll.)	IJmiimiy tushuni boyicha baholash
Klastiklik kocflilsicnti (formula bo yicha)
2000	5	10000	clastik	4000 - 2000 2000 2000 + 4000 ~ 60(H)/ ‘
4000	4	16000		5-4 2000 I s+y2 <жуг ■ уг -
7000	3	21000	claslik	3000 • 1 =191 1,0%>/ ’
N000	2	22000	elastik	4000 1 тУг¥г~'
16000	I	16000	noelaslik	500(* 1 27»у’’у '

4-jadval


Talabni baho ta’sirida elastikligi






P-1 kg donning


Hisoblash:


Sotilgan niabsuloidan kelgan umumiy pul tushuiulad (tiling doll.)



haftasigaming kg bug'doy

10-chizma. Talabni baho ta’sirida o'zgarishi va umumiy pul tushumlari.




1. Elastik talab. Agar talab o‘zgaruvchan bo‘lsa, bahoning ozgina kamayishi ham umumiy pul tushumlarini ko‘payishiga olib keladi. Nima uchun? Chunki n&rx kam bo‘lganda bir birlik mahsulot uchun ko‘ri- ladigan zarar sotish hajmining ko‘payishi hisobiga qoplanib ketadi. 4- jadval ma'lumotlari asosida tuzilgan talab egri chizig'i misolidagi holat 9-chizmada keltirilgan. Baho intervali 5 dan 4 gacha bo‘lgan holatga qarang (10-chizma).

Ma’lumki, umumiy tushum bahoning miqdori ko‘paytmasiga teng. Shuning uchun to‘g‘ri burchakning OR^Q, maydoni umumiy tushum miqdorini (1000 doll.) ko‘rsatadi, bunda baho R, (5 doll.) ga teng bo‘lsa, talab qilinadigan mahsulot miqdori Q, (2000) ga tengdir. Keyinchalik baho R₂ (4 doll.) gacha kamaysa, talab qilinadigan mahsulot hajmi Q₂ (4000) gacha ortib, umumiy mahsulot miqdori to'g'ri burchak (9-chizma) OR₂VQ₂ (16000) ga teng, ya’ni OR,AQ, dan katta bo‘ladi.

Agar talab noelastik bo‘lsa, bahoning kamayishi umumiy tushum- ning kamayishiga olib keladi.

2. 
   Noelastik talab. Iste’mol uchun eng zarur muhsulotlar — non, tuz, kartoshka, kiyimlar, poyabzallar, jamoa transporti, elek- troenergiya xarajatlari va boshqalarga talab noelastik bo‘ladi. Masalan, o'tkir appenditsit holatiga tushgan bemor uni oldirish xarajatlari oshganligiga qaramay operatsiya qildirishdan voz kechmaydi.
   

Iste’mol uchun uncha zarur bo'lmagan duri-gavharlar, yengil avtomobillar, zebi-ziymat buyumlarining narxining ko‘tarilishi hech kimga noqulaylik tug'dirmaydi. Ularni iste’moldan tushirib qoldirsa ham bo'laveradi.

Chunki tovarlami sotish hajmi keskin o‘zgarmaydi. Bunda sotila- digan mahsulot hajmining burmuncha ko‘payishi mahsulot birligi hisobidan olinadigan tushumning kamayishini qoplashga yetarli bo‘l- may, pirovard natijada umumiy tushum kamayadi.

Bunday holat talab egri chizig‘ida, 2 dollardan 1 dollargacha bo'lgan baho oralig‘ida ko‘rinib turibdi. Bu chizmaga ко‘га, baho R₄ (2 dollar) va talab qilinadigan mahsulot miqdori Q₄ (11000) ga teng bo‘lganda, dastlabki umumiy tushum (2x11000=22000)dollar OR₄ FQ₄ maydonida ko‘rinadi.

Baho darajasini R₅ gacha (I dollargacha) kamaytirib, talab qilinadigan mahsulot hajmini Q₅ (16000 doIlar)gacha kamaytiriladi. Bu albatta, OR₄ FQ₄ maydonidan kichik. Mahsulot birligi bahosini kamay- tirish (R₅ P₄FH maydoni) natijasida olingan tushumdagi yo'qotish shunga yarasha sotilgan mahsulot miqdorining ortishi hisobiga olingan tushumning o'sishidan ko‘p (11-chizma). Masalan, bahoning 1 dollarga kamayishi dastlabki 11000 dollarga teng bo‘lgan (Q₄) mahsulot miqdoriga (har bir mahsulot bahosi 1 dollar bo'lganligi uchun) 11000 dollar yo‘qotishga olib keladi.

Mahsulot bahosini 2 dollardan bir dollarga tushishi natijasida sotilgan mahsulot hajmi 5000 birlikka o'sadi, (Q₄ dan Q₅ gacha va uning hisobiga 500 dollarga barobar (5000x 1 dollar) qo'shimcha tushum (foyda) olinadi.

Pirovard natijada umumiy tushumdan sof yo‘qotish 6000 dollar (5000 dollar - 11000 dollar) yoki umumiy tushum 22000 dollardan 16000 dollarga kamayadi (22000 dollar-16000 dollar=6000 dollar). Bu mulohazalar yuqoridagilarga teskari xarakterda ham bo‘lishi mumkin. Agar talab elastik bo‘lsa, bahoning ortishi umumiy tushumni oshiradi.

Aks holda ham bu mulohazalar yana to‘g‘ri bo‘lib chiqadi. Agar talab elastik bo'lmasa, bahoning ortishi umumiy tushumni ko'paytiradi. Xulosa: Agar talab elastik bo'lmasa, bahoning o'zgarishi umumiy tushumni ham shu yo'nalishda o'zgartiradi.

Download 1,69 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: