Kadrlar tayyorlash
milliy modeli va uning
mazmun-mohiyati
O'zbekiston Respubl ikasi mustaqil-
likni qoTga kiritgach, ijtimoiy hayoti-
mizning barclia sohalarida tub islohotlar
amalga oshirila boshiandi.
Totalitar boshqaruv usuli asosida ish yuritilayotgan xalq taTimi lizirnida yuzaga kelgan muammolami hal etish vazifasi Respublika hukumati hamda mutasaddi tashkilodarni taTim tizimida ham jiddiy o‘zgarishlarni amalga oshirishga undadi. Bu boradagi sa’i-harakatlarning samarasi sifatida 1992-yil iyul oyida mustaqil O'zbekistonning ilk "Ta’lim to‘g‘risida”gi qonuni qabul qilindi. Mazkur qonun mazmunida Respublika ta'lim tizimi, uning asosiy yo'nalishlari. maqsad-vazifaiari. ta’lim bosqichlari va ularning mohiyati kabi masalalar o'z ifodasini topdi. Biroq, 1997-yilga kelib. 0‘zbekiston Respublikasining "Ta'lim to1gtrisidas'gi qonuni va uning mazmunida ilgari surilgan g‘oyaiar- ning amaliyotga tatbiqi tahbl etilganda, bu borada muayyan kamchilik- iarga voT qo‘yilganiigi aniqlandi. 0‘tkazilgan tahlil natijalariga ko'ra, ta’lim tizimida olib borilavotgan islohot aksarivat o'rinlarda chuqur ilmiy asoslarga ega bo'lmaganligi ma’lum boTdi hamda kadrlar tayyorlash tizi no ini isloh qilish zarurligi belgilandi. Shu bois 0‘zbekiston Respublikasi Oliy Maj iisining IX sessiyasida y angi tahrirdagi O ‘ zbekiston Respublikasining "TaTim to‘g‘risida”gi Qonuni va 'Kadrlar tayyorlash' milliy dasturi” qabul qilindi.
‘Kadrlar tayyorlash milliy dasturi" 0‘zbekiston Respub-likasining "TaTim to‘g‘risida"gi qonunining qoidalariga muvofiq, milliy tajribaning tahlili va ta’lim tizimidagi. jahon miqyosidagi vutuqlar asosida tayyorlangan hamda yuksak umumiy va kasb-hunarmadaniyatiga, ijodiy va ijtimoiy faollikka, ijtimoiy-siyosiy hayotda mustaqil ravishda moTjalni to‘g‘ri ola bilish mahoratiga ega boigan. istiqbol vazifalarini ilgari surish va hal etishga qodir kadrlarning yangi avlodini shakllantirishga vo‘naltirilgandir.
“Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”ning maqsadi -ta'lim sohasini tub- dan islob qilish, uni o’tmishdan qolgan mafkuraviy qarash va sarqitlar- dan to‘la xalos etish. rivojlangan demokratik davlatiar darajasida, yuksak ma’naviy va axloqiy talablarga javob beruvchi yuqori malakali kadrlar tayyorlash mill iy tizimini yaratishdan iboratdirk
“Kadrlar tayyorlash milliv dasturf’da ilgari surilgan maqsadlarni to’laqonli ro'yobga chiqarish bir qator vazifalarning ijobiy hal qilinishini nazarda tutadi. Dasturda bu boradagi vazifalarning quyidagilardan iboratligi koTsatiladi:
“Ta’lim toig’risida”gi 0‘zbekiston Respublikasi qonumga muvofiq ta’lim tizimini -isloh qilish, davlat va nodavlat ta’lim muassasalari hamda ta’lim va kadrlar tayyorlash sohasida, raqobat muhitini shakllantirish negizida ta’lim tizimini yagona o‘quv. ilmiy-ishlab chiqarish majmui sifatida izchil rivojlantirishni ta’minlash:
-ta: iim va kadrlar tayyorlash tizimini jarniyatda amalga oshirilayotgan demokratik huquqiy davlat qurilishi jarayonlariga moslashtirish;
kadrlar -tayyorlash tizi mi muassasalarini yuqori malakali mutaxassislar bilan ta’minlash. pedagogik faoliyatning nufuzi va ijtimoiy maqomini koTarish;
kadrlar tayyorlash tizimi va mazmunini mamlakatning ijtimoiy va iqtispdiy taraqqiyoti istiqbollaridan, jamiyat ehtiyojlaridan, fan, madaniyat, texnika va texnologiyaning zamonaviy yutuqlaridan kelib chiqq7an holda qavt.a qurish;
ta'lim oluvchilarni ma’naviy axloqiy tarbiyalashning va ma’rifiy ishlarning samarali shakllari hamda uslublaritii ishlab chiqish va joriy etish;
ta'lim va kadrlar tayyorlash. ta’lim muassasalarini attestatsiyadan o'tkazish va akkreditatsiya qilish sifatiga baho berishning xolis tizimini joriy qilish;
yangi ijtimoiy-iqtisodiy sharoitlarda ta’limning talab qilinadigan darajasi va si fat ini, kadrlar tayyorlash tizimining amalda faolivat ko‘rsa- tishi va barqaror rivojlanishining kafolatlarini, ustuvorligini ta’minlovchi normativ, moddiy-texnika va axborot bazasini yaratish;
ta’lim, fan. ishlab chiqarishning samarali integratsiyalashuvim ta’minlash, tayyorlanayotgan kadrlarning miqdori va sifatiga nisbatan
davlatning talablarini. shuningdek, nodavlat tuzihnalari. korxonalar va tashkilotlarning buyuitmalarini shakllantirishning mexamzmlarini ishlab chiqish;
uzluksiz ta’lim va kadrlar tayyorlash tizimiga byudjetdan tashqan mablag‘lar, shu jumladan, chet el invesutsiyalari jalb etishning veal mexanizmlarini ishlab chiqish va amahvotga joriy etish;
~ kadrlar tayyorlash sohasida o‘zaro manfaatli xalqaro hamkorlikni rivojlantirish11.
Milliy dasturning maqsad va vazifalari bosqicbma-bosqich amalga oshiriladi. Har bir bosqichda muayyan vazifalarning hal etilishi nazarda tutiladi. Ushbu vazifalar quyidagilardan iboratdir:
Birmchi hosqich (1997—2001 -yiliar) - mavjud kadrlar tayyorlash. tizimining ijobiv salohivatini saqlab qolish asosida ushbu tizimni isloh qilish va rivojlantirish uchun huquqiy. kadrlar jihatidan - ilmiy-usiubiy, moliyaviy shart-sharoitlarni yaratish;
Ikkinchi hosqich (2001-2005-yi 11 ar) — Milliy dasturni to'liq ro‘yobga chiqarish, rnehnat bozorining rivojlanishi va real ijtimoiy-iqtisodiy sha- roitlarni hisobga olgan holda unga aniqliklar kiritish;
Bu bosqichda, shuningdek. ta'lim tnuassasalarini maxsus tayyorlan- gan malakaii pedagog kadrlar bilan toUdirish ta’minlanadi, ulaming faoliyatlda raqobatga asoslangan muhit yujudga keltiriladi.
Uchinchi hosqich (2005 va undan keyingi yillar) - to‘plangan tajrib- ani tahlil etish va uinumlashtirish asosida, mamlakatni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish istiqbollariga muvofiq kadrlar tayyorlash tizimini takomil- lashtlrish va yanada rivojlantirish,
Bu bosqichda. yana shuningdek.
ta’lim muassasalarirting resurs. kadrlar va axborot bazalarini yanada mustahkamlash;
o'quv-tarbiya jarayoni vangi o'quv-uslubiy majmualar, iig‘orpeda- gogiktexnologiyalar bilan toMiq ta’minlanishi;
-milliy (elita) oliy ta’lim muassasalarini qaror toptirish va rivojlantirish;
ta’lim jarayonini axborotlashtirish, uzluksiz ta’lim tizimi ja- hon axborot tarmogdga ulanadigan kompyuter axborot larmog'i bilan toMiq qamrab olinishiga erishish kabi vazifalarning ham ijobiv yechimi ta’minlanadi.
