0‘zbekiston respublikasi oliv va orta maxsus ta’lim vazirligi

bolalarni rivijlantirishiiing uchun bajarilishi zarur boTgan. mak- tnuhim manbai tabgacha ta’lim yoshidagi bolalarni
rivojlantirishga qo'yiladigah minimal talabiarni o'zida ifoda etuvchi mu- him me'yony hujjatdir. 2008-yil 28-sentabrda XTV hay'at yigTlishi- ning 10/4 qarori bilan takomillashtirilgan maktabgacha yoshdagi bolalar rivojlanishiga qo‘yiladigan Davlat talablari tasdiqlandi. Bu Davlat talablarini amaliyotga joriy etish. zaru rati “Bolajon’' tayanch dasturini ishlab chiqishga sahab boTdi.
Tayanch dasturning maqsadi maktabgacha yoshdagi bolalarni jismo- nan sogTom, aqlan va ma’nan vetuk. jamiyatning turli a'zolan bilan fa-
ol.muloqotda boTa olishlari. borliqni aniq idrok etish, ijtimoiy mosla- shuvchan. tnilliy va umuminsoniy qadriyatlarni o'zlashtirishlariga qo’yi- ladigan davlat talablarining toTiq bajarilishiga erishishdir.
Dasturning vazifasi bolalarni jismoniy, aqliy hamda ijtimoiy-hissiy jihatdan kamol toptirish; ularning salomatligini muhofaza qilish; bolalar­ni hg erkin fikrlashlari va ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirish; axloqiy ya ma’naviy jihatdan har tomonlatna barkamol bo Tib voyaga y etish lari uchun shart-sharoit yaratishdan iborat.
“Bolajon" tayanch dasturining tuzilmasi:
Kirish

1. 
   Bolalaming rivojlanish xususiyatlari
   
2. 
   Jismoniy rivojlanish
   
3. 
   MashgTilotlar jadvali (haftalik. oylik_r 1-yarim, 2-yarim yiliik va jami)
   
4. 
   Ijtimoiy-hissiy rivojlanish
   
5. 
   N utq, o' q i s h va sav od ga tay y orgarlik
   
6. 
   Bilish jarayoni: atrof olarn to‘g‘ristdagi bilimga ega boTish va uni anglash
   
7. 
   Fovdalanilgan adabiyotlar (139-140-bet lard a)
   
8. 
   MashgTilotlar mavzuH-taqvim rejasi yoshlar bo'vi.cha berilgan:
   

• 
  Ilk yosh guruh (2-3 yosh).
  
• 
  Kichik guruh (3-4 yosh).
  
• 
  0‘rta guruh (4-5 yosh).
  
• 
  Katta guruh (5-6 yosh),
  
• 
  Maktabga tayyorlov guruh (6-7 yosh)).
  

15




«Bolajon» tayanch dasturi maktabgacha yoshdagi bolalarga 4 yo'na- lishda ta'lim-tarbiya berish maqsadini ko'zda tutgan:

1. 
   Jismoniy.rivojlantirish:
   
2. 
   Ijtimoiy-hissiy rivojlantirish;
   
3. 
   Nutq, o‘qish, savodga tayyorgarlik;
   
4. 
   Bilish jarayoni, atrofolam to'g'risidagi bilimlargaega bo'Iish va uni anglash.
   

Dasturda jismoniy rivojlanish yo'nalishi bo'vicha asosiy barakatlar alohida yoritildi va ular quyidagicha tartiblandi:

• 
  Asosiy harakatlarga doir mashqiar;
  
• 
  Umumrivojlantiruvchi mashqiar;
  
• 
  Chiniqtirish va sog' lomlashtiri sh;
  
• 
  Gigiena va o‘z-o‘ziga xizmat.
  

Ijtimoiy-hissiy rivojlanish vazifasi mustaqil yo'naiish sifatida dasturga Kiritildi. lining maqsadi bolada milliy o'zlikni anglash. o'zi va o‘zgalar shaxsini hurmat qilish, his-tuyg‘ularm ifodalash. kattalar va tengdoshlari bilan muloqotda milliy qadriy atiarimizgaxos muomaia odobigatayanishni tarbiyalashdir. Bu bolaning ijtimoiy hayotga moslashuvi biian bog'liq bo⁴lib, bo^;lg‘usi barkamoi shaxs ega boMishi zarur bo'lgan faziiatiarni tarbiyalashda poydevor bo'lib xizmat qiiadi,
Ijtimoiy-hissiy rivojlanish yo'nalishi:

• 
  ijtimoiy rivojlanish: Kattalar va tengdoshlari bilan muloqot;
  
• 
  hissiy rivojlanish: ''Men'’ konsepsiyasi va his-tuyg'ularini ifoda- Jashini o'z ichiga olgan.
  

Dasturda nutq, o'qish va savodga tayyorlash yo'nalishi alohida, keng ochib berilgan. Ular quyidagicha tartiblangan;

• 
  nutqning tovush madaniyatmi shakllantirish;
  
• 
  Iug'at ishi, lug'atni faollashtirish;
  
• 
  nutqning grammatik tuzilishini shakllantirish;
  
• 
  bog'lanishli nutqni shakllantirish;
  
• 
  ijodiy hikoya qilish;
  
• 
  badiiy adabiyot bilan tanishtirish;
  
• 
  o'qish va savodga tayvorgarlik,
  

Bu yo‘nalishga ilk bora bolani harflar bilan tanishtirish, bo'gbnlab o^:qish va o'z ismini bosma harflarda yozish vazifasi kiritilgan.
Bilish jarayoni, atrofolam to'g'risidagi bilimga ega bo'lish va uni an­glash yo'nalishiga quyidagilar kiradi:

• 
  elementar matematik tasavvurlar;
  
• 
  atrofolam to'g'risidagi bilimga ega boMish va uni anglash;
  
• 
  tasviriv faol iyat;
  
• 
  musiqa;
  

>■ o'vin faoliyati.
Dastur mazmun-mohiyati bilan bolalarning psixofiziologik kamol topish tamoyilidan kelib chiqib, ularning tevarak-atrofdagi narsa-buyum va voqea-hodisaJarga munosabati hamda turli faoUyat sohalari bilan o'zaro birgabkda harakat qilishlarini nazarda tutadi.
Dasturda o‘zhek xalq og'zaki ijodi, xalq o'vinlari. musiqasi, raqslari, amaliy san’at asarlari va tabiatiga katta ahamiyat berilgan. Shuningdek. dasturda boshqa xalqlarga hurmat hissini tarbiyalash, chidamlilik, sabr- toqatlilikni tarkib toptirish nazarda tutilgan hamda bolalarni mehr-shaf- qat intizomlilik. go'zallikka xayrixohlikka o‘rgatishga alohida edibor qaratilgan.