|
*t* bolalar choig'u asboblarida job bo'lish.
Maktabgacha ta'lim muassasalarida musiqa mashg'ulotlarining davo- miyligi bolalaming yosh xususiyatlarini inobatga olgan holda olib boriladi. Shunga muvofiq mashg'ulotlar kichik guruh - 15-20 daqiqa, o'rta guruhda - 20-25 daqiqa, katta guruhda - 25-30 daqiqa, tavyorlov guruhida - 30—35 daqiqa davomida olib boriladi.
Mashg'uiotiar davomida bolalar qo'shiq kuylashga, musiqa tinglashga. inusiqiy-ritmik harakatlami bajarish va cholg'u asboblari va ularga jo'r bo'- lishni o'rganib boradilar. Qo'shiq kuvlash musiqa mashg'ulotining asosini tashki.1 etadi. Har bir qo'shiq ma'lum pedagogik maqsadlami amalga oshirishni ko'zda tutib tanlanadi. Qo'shiqlarni ma'lum bir tizimga solishda oddiydan murakkahga qarab borishga rioya qiiish kerak. Qo'shiq kuyiash yetigil va oson amalga oshirilishi tufayh bolalar diqqatini tez jalb etadi. Musiqa ijrochiligida ovoz eng qulav vositadir. chunk! qo'shiq kuylashni turli sharoitlarda tcz va oson lashkil etish mumkin. Qo'shiq kuyiash jarayonida bolaning fikrlash qobiliyati. nutqi, idrok! o’sadi. Bolalar ovozini asrab tar- biyalashning zarur shartlaridan biri qo'shiqlarni ulaming voshiga va ovoz diapazoniga qaf iy rioya etib tanlashdan iborat.
Musiqa bolalarni go’zallikni idrok etaolishlariga kuchli ta’sir ko'rsatuvchi vositadir. Estetik tarbivaning mazkur vositasi bolalarda musiqaviy didni shakllantiradi, zamonaviy va mumtoz kuylami idrok eta olishga tayyorlaydi. Ana shu sababli bolalarni qo'shiq aytish va raqsga tushishga o’rgatishda faqat to'g'ri aytish va harakat qilishni emas, balki ifodali ijro etish hamda yetigil, chiroyli va latofat bilan raqsga tushishga o'rgatib borish maqsadga muvofiq.
Qo'shiq kuylab raqsga tushishda asosan. xaiq og'zaki ijodi asarlaridan foydalaniladi, bu bolalarni axloqiy-estetik tarbiyalash uchun g'oyat qimmatli vositadir.
Xalq qo'shiqlari orasida esa bolani dunyoga kelgan kunidan boshlab uning xarakteri, milliy mhiyati, fe'l-atvori va dunyoqarashini shakllanti- rishda g'oyaviy-estetik asos vazifasini o'tovchi allahr alohida o'rin tuta- di, Allalar bola shaxsiga kuchli ta’sir etish xususiyatiga ega bo'lib, o'zida ovutish, nimagadir qiziqtirish, go'zal hislami to'yish, so'z go'zaliiklaridan bahramand bo'lishni o'zida aks elliradi.
Allalarda ifodalangan g'oya, ohang. shuningdek, uni ijro etishda sodir etiladigan amaliy harakatlar o'ziga xos estetik jihatdan tarbiyaviy kuch va imkoniyatga ega. Buyuk mutafakkir Abu AH ibn Sino o'z davrida allaning bolani ma'naviy-estetik jihatdan rivojlanishiga ta’sirini quyidagicha bayon etgan: "Bolaning mijozini kuchaytirmoq uchun unga ikki narsani qo'llamoq kerak. Biri bolani sekin-sekin tebratish, ikkinchisi uni uxlatish uchun odat bo'lgan musiqa va allalashdir. Shu ikkisini qabul qiiish miqdoriga qarab, bolaning lanasi bilan badantarbiyaga va mhi hiianmusiqaga bo'lgan iste'dodi hosil bo'ladrA 35
35 Ibn Sino, Abu Ali. l ib qonunlari. 1-jild. -T.: «Xalq me:rosi» liashriyoti, 1992, - 77-b
150
Bolalarning kuyiash imkoniyatlaridan ko'ra, tinglash imkoniyatlari kengroq bo'ladi. Musiqa tinglash orqali bolalarning badiiy.idroki rivoj- lanadi. Musiqashunos olimlar bolalarni musiqiy tarbiyalashda musiqa tinglash faoliyatiga alohida e'tibor beradilar. Chnnki, har biv insonning musiqa madaniyatini shakllantirish va rivojlantirishda musiqa tinglash koVnikmasi muhim o'rin egallaydi. Musiqa tinglash uchun tavsiya etil- gan va repertuarga kiritilgan musiqiy asarlar musiqiy-obraziar-orqali bolalarda jonajon Vatanga muhabbat, mehnatsevarlik, tabiatni e’zozlash, hamjihatlik, rahm-shafqat kabi xislatlarni shakllantirishga qaratilgan. Musiqa mashg'ulotlarida musiqiy-ritmik harakatlarni bajarish bolalarning axloqiy-ma’naviy rivojlanishida muhim ahamiyat kasb etadi. Musiqaga mos raqs. o'yin harakatlarini bajarish bolalarning diqqatirii jamlash. xotirasini mustahkamlash va jismonan sogdom o‘sishlariga yordam be- radi. Rng muhimi, raqs va ritmik harakatlar vositasida bolalarning musiqiy iqtidori, ritmik tuyg‘ular shakllanadi, xotirasi charxlanadi. Mu- siqiy-ritmik harakatlar bolaning harakatchan, chaqqon bo‘lis.higa yordam beradi, qomatining to'gTj o'sishiga ta’sir ko'rsatadi. Bolaga tetiklik va g'ayrat bag4ishlab- turli emotsional hislarini uyg'otadi. Raqs kuylari esa bolalarda ajoyib ichki liis-tuyg'ular. kechinmalar hosil qilib. beixtiyor raqsga-tushishga undaydi va ularni bchand zavqlantiradi. Musiqa mash- g'ulotlari davomida bo 1 alar musiqa cholg’u asboblarida jo'r bo'lishi bolalar uchun g'oyatda yoqimlidny chunki musiqa cholg'u asboblari. tovushli o'yinchoqlar sifatida har bir bolani qiziqtiradi, Bolalar musiqa chalg'u asboblari. birinchi navbatda. bolalarda ijrochilik mahorati, musiqiy uquvi va qiziqishni o'stiradi. Musiqa asarlarini diqqat bilan tinglash. musiqaning xarakterini his etish musiqa cholg£u asboblarini farqlashga, tovush balandligini bilishga o’rgatadi. Bolalar qo’shiqni kuydan ajrata olishga, qo‘shiq so'zlarini aniq. tushunarli kuylashga, kirish qismidan so'ng qo'shiqni birga bosh lash va tugallashga. metal- lofonda oddiv kuylarni, doirada oddiy ritmlarni ijro etishga harakat qila- dilar. Musiqa mashg'ulotlarida bolalar guruhidan bolalar musiqa chol- g'u asboblari orkestri, vokal ansambllari tuzish mumkin bo’ladi. Kichik hajmdagi o'zbek xalq kuylaridan boshlab, kattaroq asarlargacha bolalar shiqildoqchalar. doirachalar va rumbalardan turli ritmik usullami cha- lishni o‘rganadilar.
? NAZORAT UCHUN SAVOL VA TOPSHIRIQLAR
Estetik tarbiya deganda nimani tushunasiz?
Estetik tarbiyaning badiiy tarbiya bilan aloqadorligi nimada?
Estetik tarbiya tizimini tushuntirib bering.
Maktabgacha ta'lim yoshidagi bolalarning estetik rivojlanishidagi o'ziga xosiiklarni bayon eting.
Estetik tarbiya omiliari deb nimaga aytiladi?
Estetik tarbiya vositalari deganda nimani tushunasiz? .
Estetik tarbiya vositalariga nimalar kiradi?
Maktabgacha ta’lim yoshidagi holalarni estetik tarbiyalashda badiiy adabiyotning o‘mmi. qanday baholaysiz?
Maktabgacha ta’lim yoshi bilan bog’liqlikda eitak asosida qo'gvir- choq tealrini ohkazishga doir ishlanmatayyorlang.
Maktabgacha taMimyoshidagi bolalargamusiqiy tarbiya berishning maqsad va vazifalari nimaiardan iborat?
? MAVZU YUZASIDAN TESTLAR
Maktabgacha yoshdagi bolalarga estetik tarbiya berish maziim- niga nimalar kiradi?
Tabiatga estetik munosabatni tarbiyalash
Mehnat va ijtimoiy hayotga estetik munosabatni tarbiyalash
Turinushga estetik munosabatni tarbiyalash, san’atga estetik munosabatni tarbiyalash kiradi
Bareha javoblar to‘g;ri
Estetik ehtiyoj nima?
Borliqni idrok etishga undovchi subyektiv omil
Badiiy faoliyatni idrok etishga undovchi obyektiv omil
Biror narsani chuqurroq o‘rganishga intilish
Estetik go‘zal tuyghilarga intilish
Badiiy tarbiya nima?
Badiiy filmlar orqali tarbiyalash
Amaliv san'at asarlarl orqali tarbiyai ash
San’at asarJari orqali tarbiyaiash
Badiiy adabiyotlar orqali tarbiyai ash
“GiEzallikbola ega bo‘lgan narsa emas, balki birinchi navDatoa u yaratayotgan narsadir” fikri kiniga taaluqli?
N.G.Chemishevskiy
A.S. Makarenko
V,A. Suxomslinskiy
A.G. Tsazarova
Estetik tarbiya boladan ntmani talab qiladi?
Idrokni
Sensor madaniyatni
Qobiliyatni
Hissiyotni
Estetik tarbiyaning maqsadi bu.„
Bolalarda go'/allikni ko‘ra olish, his qilish, tushunish va yaratish „o‘nikmalarini shakllantirish
Badiiy didni, go'zallikni baholash qobilivatini tarbivalash
Bolaning voqelikka estetik munosabatini shakllantirish
.Estetik tarbiya va badiiy ta'limning hamma uchun umumiyligi
Estetik tarbiya tizimi qanday tamoyillarga tayanadi?
Badiiy estetik faoliyat, jamiyatning amaliv laraqqiyoti
Estetik didni shakllantirish, go'zallikni tushunish
Estetik tarbiya va badiiy ta‘limning hamma uchun umumiyligi, bolalarning badiiy ijodiy va mustaqil faoliyati
Bolaning voqelikka estetik munosabatini shakllantirish, san’atdagi, atrofimizdagi go'zallikni his qila olishi
Estetik ehtiyoj, estetik qiziqish, estetik ong... tarkibiy qismlari.
Estetik tarbiyaning
Estetik nvojlanishning
Estetik tarbiyaning
Estetik .madaniyatni ng
BOB. IQTISODIY TARBIYA
Do'stlaringiz bilan baham: |
