0‘zbekiston respublikasi oliv va orta maxsus ta’lim vazirligi

Ta’limning ko‘rgazmali
uslublari

Maktabgacha ta’lim yoshidagi bolalarni o'qitishda kuzatish ikki yo 'nalish&a rivojlanadi. Eng avvalo. kuzatUayotgan obyektlar doirasi izchii tarzda kengayiirlb boriladv. guruh xonasini, keyin maktabgacha laMim muassasasidagi boshqa binolarni (oshxona, tibbiyot xonasi va hokazoiar), yer maydonchasini. nihovat maktabgacha ta’lim muassasasi atrofidagi obvektlarni (bog¹, daryo, anhor,.maktab stadioni va boshqalar) kuzatish. Ikkinchi yo'nalishda konsentrlangan kuzatishga amal qilinadi, Dastlab bolalar biror obyektning o‘ziga xos beigilarini aniqlashsa, tak- ror kuzatishda esa o'sha obyektni boshqalari bilan qiyosiy o'rganadilar. Masalan, shahar transport! bekatida bolalar avtobus va marshrutkani kuzatishadi. ularni to'g'ri aytishni o'rgamshadi; takror kuzatishda Ear­ning diqqati avtobus va marshrutkaning o'ziga xos belgilariga qaratiladi ; keyingi salar esa, bolalar avtobus va marshrutkani taqqoslashadi, ular- da umumiy tasavvuriav tarkib topadi va '‘shahar transport r tushunchasi shakllanadi.

Kuzatish uslubidan foydalanishda ma’lum didaktik talablarga riova qilish lozim. Jumladan:

1. 
   kuzatish obyekti bolalar uchun qlziqarli ho'lishi zarur;
   
2. 
   kuzatiladigan obyekt uning o'ziga xosliklarini aniqlay olishga tm- kon beradigan sharoitga ega bo'lishi kerak;
   
3. 
   pedagog ku.zatishning maqsadini oldmdan belgilashi, yangi egal- lanadigan bilimlar doirasini aniqlashi, o'rganilishi rejalashtirilayotgan bilim va ko'nikmalarning bolalardagi mavjud tajribalar bilan aloqadorligi ta'miniashi lozim;
   
4. 
   yaxlit idrok etishni ta’minlash uchun bolalarga kuzatish haqida to'liq ko'rsatma berilishi zarur;
   
5. 
   qo'yilgan maqsad va vazifalar. obyektning o'ziga xosliklari, bo- lalaming yosh xususiyatlari bilan bog'liqlikda kuzatishning izchii, tizim-
   

51. 
    rejali tarzda amalga oshirilishi maqsadga muvofiq.
    

Rasin. diafilm. slayd, videorolik va boshqa ko‘rgazmali vositalarni namoyish etish - qator didaktik vazifalarni hal etishga imkon beruv- chi maktabgacha ta'lim yoshidagi bolalarni o'qitishning muhim uslubi. Ko'rgazmali vosita tanish va notanish narsa-buyumlarni obrazli ko'rish imkonini beradi. Rasm, ehiznia. jadval yordamida bolalarda harakatsiz ko'rgazmali timsollar shakliantiriladi, ta’limning texnik vositalaridan jo'shqin ko'rgazmali timsollarni yaratishda foydalaniladi.




Maktabgacha ta’lim muassasalarida rasmning xilma-xil turiaridan foydalaniladi; didaktik rasmlar, rassomlarning sarnat asarlari, kilob graft- kash narsa-buyumlarni ifodalovchi rasmlar. Didaktik rasmlar maxsus yaratilib. yil fasllari, hayvonot va o'simliklar dunyosi kabi seriyali taq- dim etiladi. Bolalarni madaniyat, sair at bilan tanishtirishda maslihur rassomlarning saiTat asarlaridan foydalaniladi, Badiiv asar qahramonlan, voealar sodir boTgan mamiakat va shaharlar haqida maTumor beruvchi kitob graftkasi (kitobdagi rasmlar)dan ta^:limning ko'rgazmali vositasi sifatida foydalaniladi. Shuningdek. tarbivachi tomonidan narsa-buyum­larni ifodalovchi rasmlar ham tanlanadi va mavzu doirasi bilan bog'liqlikda ("O’yinchoqlar”. ‘Transport”, “Havvonlar'' va boshqalar) ularni tasniflaydi.
Shuningdek. bolalarni o‘qitishda harakatlar namovishi, namuna ko‘rsatish kabi ta limning ko'rgazmali usullaridm ham foydalaniladi. Harakatlar namoyishi ish usullari. ularni bajarish ketma-ketligini o'zida ifoda etib, jismoniy tarbiva,, musiqa, tasviriy san'at mehnat mashg¹- ulotlarida qoilaniladi. Namuna ko ‘rsalish usulidan tasviriy faoliyat, mehnat. shu jumladan. qo‘l mehnatiga oTgatishda keng foydalaniladi. Tarbivachi bolalarni namunani tahlil etishga jalb etadi. ishni bajarish bosqichlarini aniqlavdi.