05 ” ноябрь 2021 йил 39-мавзу: Ўзбек халқига тинчлик ва омонлик керак

М.А.Турдиев
“___” ноябрь 2021 й

“ 26 ” ноябрь 2021 йил

42-мавзу: Миллий хавфсизлик ва маънавиятга ноанъанавий таҳдидлар.


Вақти: 1 соат
Жойи: Қўриқлаш бошқармаси мажлислар зали.
Дарс ўтиш услуби: Маъруза.


Таҳдид ва Миллий хавфсизликка таҳдидлар: моҳияти ва хусусияти
Бугун тараққиётпарвар инсоният турли хавф-хатарларнинг таҳдид даражасига кўтарилган даврида яшамоқда. Юзага келган вазият таҳдидларга қарши ягона куч сифатида курашиш заруриятини кучайтирмоқда.
Шунинг учун “таҳдид” тушунчасининг сиёсий-фалсафий моҳиятининг бир қатор қирралари жаҳон олимлари томонидан таҳлил этиб келинмоқда. Бу тушунча инсоният яралгандан бери ёнма-ён яшаб келмоқда. Жумладан, сиёсий фанлар доктори, профессор Ш.Пахрутдиновнинг берган таърифига кўра, “таҳдид” - ижтимоий-сиёсий вазият бўлиб, у муайян тарихий даврда аниқ бир мақсадга, яъни ижтимоий тизим сифатида давлатнинг сиёсий асосларини заифлаштиришга, емиришга, шунингдек, инсон ҳаёти фаолиятини издан чиқаришга, умуман, яшашни чигаллаштиришга қаратилган ҳудудий-минтақавий, умумсайёравий омилларнинг кириб келиши туфайли содир бўлади.
Кўриниб турибдики, муаллиф “таҳдид”ни ижтимоий-сиёсий вазият деб ҳисоблайди. Муаллиф ўз фикрини яна ҳам бойитган ҳолда китобнинг кейинги қисмида шундай ёзади: “Демак, таҳдид аслида инсон ва жамият ҳаётий фаолияти, умуман, яшашни қийинлаштирувчи, унинг барқарорлиги, тараққиёти ва хавфсизлигини йўққа чиқариш мумкин бўлган, тўғрироғи, давлатнинг конституциявий асосларини емириш ва издан чиқаришга қаратилган, макон ва замон нуқтаи назаридан аниқ чегарага эга бўлган ўта салбий функсионал характерли ҳодисадир”. Аммо мазкур тушунчанинг этимологиясига эътибор берилса, унинг мазмунини тушуниш анча осонлашади. Яъни, “таҳдид” сўзи арабча бўлиб, ўзбек тилида “қўрқитиш” деганидир.
“Маънавият: асосий тушунчалар изоҳли луғати”да “таҳдид”га шундай таъриф берилади: “Таҳдид - инсон, жамият ва давлат ҳаёти ҳамда фаолиятига нисбатан муайян давр мобайнида аниқ мақсадга йўналтирилган маҳаллий, ҳудудий, минтақавий ва умумсайёравий салбий омилларнинг тажовузи туфайли аниқ макон ва замонда вужудга келадиган хавф-хатар шакли, муайян беқарор сиёсий-ижтимоий ва тарихий вазиятни ифодаловчи тушунча”.
Енг дастлабки таҳдид тарихий антропологик ва этнографик нуқтаи назардан қаралса, даставвал, ибтидоий одамларга ёввойи ҳайвонлар томонидан бўлиб турган. Шунинг учун ҳам неандерталлар даврига келиб олов кашф этилди, дарахт ва тошлардан илк ҳимоя ва ов қуроллари ясалди, аста-секинлик билан ғорларда яшашдан тошли ва ёғочлардан қурилган уйларда истиқомат қилишга ўта борилди.
Таҳдид нимага нисбатан қаратилган бўлади?