011 adabiyot 1-qism djvu

Savol va topshiriqlar

9 1. Kirish so‘zlaming gapdagi o‘mi haqida gapiring.

1. 
   Kirish so‘zlarda qanday tinish belgisi ishlatilishini ayting.
   

188. 
     mashq. Uyga topshiriq. Birorta badiiy asardan kirish so‘zli gaplarga misollar toping. Ularni izohlang.
     

52. 
    dars. QO‘SHMA GAP
    

1. 
   topshiriq. Quyida berilgan sodda gaplami bir-biriga bog‘lab gap tuzing. Sodda gaplami qanday vositalar yordamida bog‘laganingizni ayting.
   

Qo‘ng‘iroq chalindi, dars boshlandu

2. 
   topshiriq. Edata sodda gap tuzib, va bog‘lovchisi yordamida bir-biriga bog‘lang.
   

} Ikki va undan ortiq sodda gaplarning birikuvidan hosil

bo‘lgan gap qo‘shma gap hisoblanadi.

v J

Qo‘shma gapni tashkil etgan sodda gaplar bir-biri bilan

va, ammo, lekin, chunki, shutting uchun, shu sababli kabi j

!

bog‘lovchilar hamda ohang yordamida bog‘lanadi.

Yozuvda ammo, lekin, biroq, chunki, shuning uchun, shu sababli ’ bog‘lovchilaridan oldin vergul qo‘yiladi. Ohang yordamida bog‘- langan sodda gaplar ham bir-biridan vergul yoki tire bilan ajratiladi Masalan: Biz baxtiyormiz, chunkiyurtimiz ozod. Yurt tinch-sen tinch. \

189. 
     mashq. Sodda gaplami o‘rniga qo‘yib, qo‘shma gaplar hosil qiling.
     

1. Do‘sting mingta bo‘lsa ham oz, yomon bilan yursang, qolarsan uyatga. 2. Kuz keldi, aqlsiz tushiga ishonadi. 3. Yaxshi bilan yursang, yetarsan murodga, dushmaning bitta bo‘lsa ham ko‘p. 4. Aqlli ishiga ishonadi va mevalar g‘arq pishdi.

190. 
     mashq. 0‘yinimiz «Sendan ugina, mendan bugina» deb nomlanadL Ikki guruhga bo‘lining. Birinchi guruh tomonidan aytilgan sodda gapga ikkinchi guruh shunday sodda gap aytsinki, ikkalasini qo‘shib qo‘shma gap hosil qilish mumkin bo‘lsin.
     

Namuna: 1-o‘quvchi: Xalqimiz obodonchilikka yaxshi e’tibor beradi.


64

2. 
   o‘quvchi: shuning uchun shahar va qishloqlarimiz kundan kunga obod boiib bormoqda.
   

*191-mashq. Mustaqillik o‘gitlarini o‘qing. Qo‘shma gaplarni aniqlab ko‘chirib yozing. Sodda gaplarni bog‘layotgan vositani aytib bering.

Vatan ko‘nglimizda bo‘lsa, Alloh ishimizga madadkor bo‘lgay. Vatan va el manfaati muqaddasdir. Vatan hissi, Vatan tuyg‘usi barcha narsadan qadrliroqdir. Zamonlar o‘taveradi, davrlar o‘zgaraveradi, ammo Vatan abadiydir. Bu aziz Vatan-barchamizniki. Dunyoda mamlakat ko‘p, lekin olamda ona yurtimiz, 0‘zbekistonimiz yakka-yu yagona.