88
bosib yanchish;
ishqalab yanchish;
siqib yanchish.
Moyli xom ashyolarni yanchish uchun o’qli qurilmalari ishlatiladi.
Yanchish
qurilmalari o’qlarining joylashishiga ko’ra vertikal, gorizontal holda, o’qlar soni esa
ikki, to’rt va besh o’qli bo’ladi.
Yanchish qurilmalarda xom ashyoni maydalanish darajasi har xil bo’ladi.
O’qlarning bir xil tezlikda aylanishi sababli xom ashyo bosilib yanchilanadi, o’qlarni
turlicha tezlikda aylanishi tufayli ishqalab yanchish ro’y beradi.
Moyli xom ashyolarni besh o’qli valtsovkalarda yanchilishi o’qlarning og’irligi
ta‘sirida bosilib va o’qlarni turlicha tezlikda aylanishi tufayli ishqalanish ta‘sirida
ro’y beradi. Gorizontal joylashgan ikki o’qli valtsovkalarni xom ashyoni yanchilishi,
valiklarning ikkalasi ham bir xil tezlikda aylanishi sababli siqilib yanchiladi, shu
sababdan ham yanchilma yaproqsimon yassi bo’ladi.
Moyli xom ashyoni yuzasi
taram-taram bo’lgan o’qlarda yanchishda yanchilish mag’izni taram-taram sirtlarida
kesilishi tufayli mag’iz yorilib yanchilma bo’lak-bo’lak holida bo’ladi.
Mahsulotni yanchilish darajasiga va qurilmaning
ish unumdorligiga zarraning
o’qlar orasiga tutilishi ta’sir etadi, bu esa o’qlar diametri va ular orasidagi ishchi
oralig’iga bog’liq.
Mahsulot zarralari vallar oralig’idan o’tishi uchun quyidagi
shartlar bajarilishi
kerak. Valiklar orasiga tushgan zarracha valiklar sirti bilan uchrashadi va o’z og’irligi
bilan sirtiga tegib turgan nuqtasiga bosim bilan ta‘sir etadi. Bu bosim valiklarni tegib
turgan sirtini
A
va
A
1
nuqtalariga
P
kuch bilan ta‘sir etadi (41-rasm). Ta‘sir etayotgan
kuch
P
yo’nalishi va valiklarni gorizontal o’qlari orasidagi burchak o’rab oluvchi
burchak deyiladi.
Ta‘sir
etuvchi
P
kuchning vertikal tashkil etuvchi kuch
α
sin
P
yuqoriga
yo’nalgan bo’lib zarrachani yanchish zonasidan yuqoriga itarishga harakat qiladi.
Ammo bunga pastga tomon yo’nalgan
ishqalanish kuchi
α
cos
fP
qarshilik qilib,
zarrachani yanchilish tomoniga tortadi. Zarrachaga ta’sir etuvchi kuchlarni quyidagi
tenglama orqali ifodalash mumkin:
89
α
α
cos
2
sin
2
fP
P
=
. (6.1)
Zarracha valiklar orasiga kirib yanchilishi uchun:
α
α
cos
sin
<
f
, ya‘ni
α
tg
<
ϕ
tg
yoki
α
<
ϕ
, (6.2 )
bu yerda
ϕ
-mahsulotni valga ishqalanish burchagi, grad;
α
-
tortishish
burchagi, grad;
f-
ishqalanish koeffitsienti.
Demak, zarrani vallar orasida ushlab qolish uchun o’rab
oluvchi burchak
ishqananish burchagidan kichik bo’lishi kerak. O’rab oluvchi burchakning qiymati
yanchilayotgan zarrani o’lchamiga
d,
valiklarning
diametriga
D
va ular orasidagi
tirqishga
b
bog’liq:
d
D
b
D
+
+
=
α
cos
. (6.3)
Xom
ashyoni yanchilishi, yanchilish koeffitsienti bilan xarakterlanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: