Омонат саклаш шартномаси хакида умумий коидалар

Omonat saklash shartnomasi xakida umumiy koidalar
Reja:
1. Omonat saklash shartnomasining tushunchasi.
2. Omonat saklash shartnomasining turlari.
3. Taraflarning xukuk va burchlari.

Omonat saklash shartnomasi deb shunday sharnomaga aytiladiki, bunga asosan bir taraf (omonat saklovchi) unga ikkinchi taraf (yuk topshiruvchi) bergan ashyoni saklash va bu ashyoni Tula xolida kaytarish majburiyatini oladi.

Omonat saklash shartnomasining xukukiy belgilari, asosan, tubandagicha:
birinchidan, omonat saklash real shartnoma bulib xisoblanadi, chunki ashyoning omonat saklash yuzasidan taraflar urtasida xukuk va burchlar omonat narsaning ikkinchi tarafga topshirilishi paytidan e’tiboran vujudga keladi. Agar ashyoni omonat saklash shartnomasi uz kasb faoliyatining maksadlaridan biri sifatida amalga oshiradigan tashkilot (professional omonat saklovchi) yoki yuridik shaxslar urtasida tuzilsa, omonat saklash shartnomasi konsensual va ikki taraflama shartnomalar guruppasiga taalukli buladi, chunki bunday shartnoma buyicha omonat saklashga kuyuvchida ashyoni omonat saklashga kuyish va ikkinchi tarafda, ya’ni omonat saklovchida ashyoni kabul kilish burchlari shartnoma tuzilgan paytdan boshlab vujudga keladi;
ikkinchidan, omonat saklash shartnomasi buyicha omonat saklovchiga odatda, sub’ektiv mulk xukukining fakat bir unsurigina, ya’ni mulkni egallash xukukigina utadi;
uchinchidan, omonat saklash shartnomasi konun xujjatlari yoki shartnoma Bilan boshkacha xol belgilanmagan bulsa, tekinga tuziladigan shartnoma deb faraz kilinadi va bunday xolda u bir tomonlama shartnoma bulib xisoblanadi;
turtinchidan, omonat saklash shartnomasining asosiy maksadi omonat narsasini saklash va keyinchalik butun xolda kaytrishdan iborat.
Omonat saklashni tadbirkorlik yoki boshka professional faoliyat siftida amalga oshiradigan omonat saklovchi omonat saklash shartnomasi buyicha uz zimmasiga yuk tashuvchinig ashyolarini saklashga kabul kilish va yuk topshiruvchi bergan narsalarni FKning 876-moddasida nazarda tutilgan koidalarga muvofik saklash majburiyatini olish mumkin. Bundan tashkari,omonat saklash shartnomasi buyicha ashyoni saklashga kabul kilish majburiyatini olgan omonat saklovchi bu ashyoni saklash uchun uziga berishni talab kilishga xakli emas, birok ashyoni omonat saklash shartnomasida nazarda tutilgan muddatda saklashga topshirmagan yuk topshiruvchi, agar konun xujjatlarida yoki shartnomada boshkacha tartib nazarda tutilgan bulmasa, ashyoni saklashga topshirmaganligi munosabati bilan yetkazilgan zarar uchun omonat saklovchi oldida javobgar buladi.
Eng muximi ashyoni, agar uning xususiyatlari imkoni bulsa, topshirilmagan vaktdagi xolatidan uzgartma saklash vazifasi – shartnomada asosiy maksad kilib kuyiladi. Omonat saklash shartnomasining ob’ekti bulgan ashyoni saklash vazifasi boshka shartnomalarda xam uchrab turadi. Masalan, sotuvchi sotilgan mollarni saklashi, ya’ni mulk xukuki yoki boshka ashyoviy xukuk mol-mulkni topshirishdan oldin sotib oluvchiga utgan xollarda sotuvchi mol-mulkning yomonlashiga yul kuymay, uni topshirgunga kadar saklashi shart. Agarda mol-mulkni saklash uchun kilinadigan zarur chikimlarni, agar taraflarning kelishuvida boshkacha tartib nazarda tutilgan bulmasa sotib oluvchi sotuvchiga tulashi shart (FKning 391-moddasi).