01 умичт ўқув қул

IV-bob: URUG’LARNI QURITISH USKUNALARI 
Nam materiallarni qurituvchi agent yordamida suvsizlantirish jarayoni quritish 
deb ataladi. Bu jarayonda namlik bug’lanish yo’li bilan qattiq faza tarkibidan gaz 
(yoki bug’) fazasiga o’tadi
Nam materiallarni quritish jarayonini sanoatda tashkil etish katta ahamiyatga 
ega. Quritilgan materiallarni transport vositasida uzatish osonlashadi, ularning 
texnologik xossalari yaxshilanadi. 

---

63 
Sanoatda turli tipdagi quritish apparatlari ishlatiladi. Quritgichlar bir-biridan 
turli belgilari bilan farq qiladi. Nam materialga issiqlik berish usuliga ko’ra apparatlar 
konvektiv, kontaktli va boshqa turdagi quritgichlarga bo’linadi. Issiqlik tashuvchi 
sifatida havo, gaz yoki bug’ ishlatilishi mumkin. Quritish kamerasidagi bosimning 
qiymatiga ko’ra atmosferali va vakuumli quritgichlar, jarayonni tashkil qilish 
bo’yicha davriy va uzluksiz apparatlar mavjud.
Konstruktiv tuzilishiga ko’ra quritish apparatlari har xil bo’ladi. Yog’-moy 
korxonalarida quritish uskunalari nam to’kiluvchan materiallarni (moyli urug’lar) va 
suyuq mahsulotlarni (yog’, yog’ kislotalar, fosfatidlar, suspenziya va sovun hamda 
sintetik yuvish vositalarini ishlab chiqarishda kompozitsiyalar, shrotdan oqsil ishlab 
chiqarishda) quritish uchun ishlatiladi.
Moyli urug’lar asosan barabanli va shaxtali quritgichlarda quritiladi. 
 
4.1.Barabanli quritgichlar
Barabanli quritgich (27-rasm) gorizontal silindrdan iborat bo’lib, uning tashqi 
diameti 1760 mm uzunligi 9000 mm. Baraban ikkita 2 bandaj yordamida 
fundamentda o’rnatilgan 7 ikki juft silliq roliklarga tayanadi. Quritish agentini 
yuborish uchun yon tomoniga 5 patrubka biriktirilgan, uning ichida urug’larni 
quritish barabanga yuklaydigan 4 qiya quvur mavjud.
Barabanning bu tomonida 1000 mm uzunlikda ikkitalik shnek o’rnatilgan. 
Keyingi qismida 2000 mm uzunlikda devorlariga 12 kurakcha, oxirida yana 6 ta 
kurakcha joylashgan. 
Barabanning material bilan to’lish darajasi 25% dan ortmaydi. Barabanning 
butun uzunligi bo’yicha nasadkalar joylashtiriladi. Nasadkalar barabanning kesimi 
bo’yicha materialni bir me‘yorda tarqatish va aralashtirishni ta‘minlaydi. Bunday 
sharoitda material bilan qurituvchi agentning uzaro ta‘siri samarali bo’ladi. 
Baraban ichida materialning o’ta qizib ketish darajasini kamaytirish uchun 
material va qurituvchi agent (tutunli gazlar yoki qizdirilgan havo) bir-biriga nisbatan 
to’g’ri yunalishda bo’ladi, chunki bunday sharoitda yuqori haroratli issiq gazlar katta 
namlikka ega bo’lgan material bilan kontaktda bo’ladi. 

---

64 
Mayda sochiluvchan materiallar uchun havoning baraban ichidagi tezligi 
0,5...1,0 m/soat, katta bo’lakli materiallar uchun esa 3,5...4,5 m/soat dan ortmasligi 
kerak. Ishlatilgan gazlar atmosferaga chiqarilishidan oldin mayda changlardan 
siklonda tozalanadi. Quritilgan material barabandan tashqariga tushiruvchi qurilma 
orqali chiqariladi. Quritgichga 250-350
0
C haroratda yoqilg’i gazlarni kirishi bilan 
amalga oshiriladi. Quritish jarayonining davom etish vaqti 14 minut.
Barabanli quritgichlardan chiqib urug’lar sovitish kameraga tushadi. 
Barabanli quritgichlarining kamchiliklari: elektr energiyani ko’p talab etishi, 
bitta utishida namlikni yuqotish kamligi, quritish bir hilda bormasligi, katta maydonni 
egallashi. 
27-rasm. Barabanli quritgichlar. 
1-baraban, 2-bandaj, 3-shnek, 4- qiya quvur, 5- patrubka, 6-pech, 7-roliklar, 8-kamera.