Fotokamera, suratga olish apparati suratga olinadigan obʼyektlar optik tasvirini fotomateriallarning yoruglik sezgir qatlamiga tushiruvchi optikmexanik qurilma

Fotoapparat, fotokamera, suratga olish apparati — suratga olinadigan obʼyektlar optik tasvirini fotomateriallarning yoruglik sezgir qatlamiga tushiruvchi optikmexanik qurilma. Fotosuratga olishda obʼyektning optik tasviri optik tizimlar yordamida fotomaterialning yorugʻlik sezgir qatlamiga maʼlum vaqt oraligʻida proyeksiyalanadi. Natijada yoruglik sezgir qatlamda suratga olingan obʼyektning yashirin tasviri hosil boʻladi; fotomaterialga kimyoviyfotografik ishlov berilgandan soʻng suratga olingan obʼyektning koʻrinadigan negativ yoki pozitiv tasviriga aylanadi. F.ning havaskorlik, professional va maxsus xillari bor. Havaskorlik va professional F.lardan kishilarni, peyzaj, sport musobakalarini suratga olishda, portretlar yasash va boshqa da foydalaniladi. Maxsus F.larda fototexnika ishlari, aerofotosʼyomka, mikrosʼyomka va boshqa bajariladi. F. fotomaterialda hosil boʻladigan tasvirlar oʻlchami (kadrlar formati)ga qarab mitti (13x17 mm), yarim formatli (18x24 mm), kichik formatli (28x28 va 24x36 mm), oʻrtacha formatli (45x60 dan 60x90 mm gacha) va yirik formatli (90x120 mm va undan katta) xillarga boʻlinadi.

Zamonaviy F.larning asosiy uzellari: yoruglik oʻtkazmaydigan kamera (uning korpusi bikr, ikki tomonlama ochiladigan, teleskopik yoki buklama koʻrinishda boʻladi), obʼyekt tasvirini fotomaterial (fotoplyonka yoki fotoplastinka)ga tushirib beradigan obʼyektiv, fotoplyonka yoki fotoplastinkaning yorugʻlik sezgir qatlamiga yorugʻlik nurini oʻtkazishni taʼminlaydigan zatvor, ravshanlikka toʻgʻrilash mexanizmi, vidoiskatel (koʻrinish qidirgich), fotoplyonkani qayta oʻrash mexanizmi, fotoplyonka kassetasi, zatvor va chaqmoqlampa ishini sinxronlovchi sinxrokontakt, ekspozitsiya vaqtini yarim avtomatik aniklaydigan fotoeksponometr, zatvorni ishga tushiradigan avtomatik tepki.

Miloddan avvalgi 350 yilda yunon olimi Aristotel kichik teshik (mas, darcha) dan qorongʻi xonaga tushayotgan yorugʻlik nurlaridan xonaning qaramaqarshi devorida tashkaridagi, darcha oldidagi narsalarning yorugʻlik tasviri hosil boʻlishi mumkin, degan edi. 18 asr oʻtgandan keyin Leonardo da Vinchi bu hodisadan turli narsalarning tasvirini qogʻozga chizishda foydalangan. 1611-yilda nemis astronomi I. Kepler ikki linzadan iborat teleskopik tizimni yasadi. 1840-yilda avstriyalik olim I.Petsval bir necha linzadan iborat optik tizimni (obʼyektivni) hisoblab chikdi va uni nemis optigi P.F. Foixtlender yasadi. 19-asr 30-yillarida fransiyalik Jiro kassetasi katta boʻlgan yogʻoch fotokamerani koʻplab ishlab chiqardi. 1842-yilda Germaniyada metall korpusli F. ishlab chikarila boshlandi. 1888-yilda amerikalik ixtirochi J. Istmen dunyoda birinchi marta rolikka oʻralgan fotoplyonka oʻrnatilgan F. yaratdi. 1924-yilda "Leys" firmasi kichik formatli "Leyka" F.ni, 1970-yillarda ekspozitsion parametrlari yarim avtomatik va avtomatik oʻrnatiladigan, obʼyektivi avtomatik fokus lanadigan, fotozatvori elektron boshqariladigan, plyonkani tortish mexanizmi elektr yuritmali F.lar yaratildi. Hozir fototasvirlarni bir zumda chiqarib beradigan, uyali telefon apparatiga "singdirilgan" F.lar mavjud.

Chet elda F. ishlab chiqarishga ixtisoslashgan 50 dan ortiq konsern, firma va zavodlar mavjud, jumladan: "Istmen kodak", "Polyaroid" (AQSH), "AlfaGevert" (GermaniyaBelgiya), "Nippon kogaku", "Kenon", "Minolta kamera", "Asaxi optikl", "Konisirovku foto" (Yaponiya), "Leys", "Rolley", "Karl Braun", "Minoks", "Pentakon" (Germaniya), "Xassel blad" (Shvetsiya), "Krasnogorsk zavodi", "LOMO" birlashmasi (Rossiya), "Arsenal zavodi" (Ukraina) va boshqa

Havaskorlik F.dan "Kenon", "Nikon" (Yaponiya), "Pentakon" (Germaniya), "Kodak" (AQSH), "Zenit", "FED", "Zorkiy" (Rossiya), "Kiyev" (Ukraina), "Xasselblad" (Shvetsiya) koʻplab ishlatiladi.

Qoʻllaniladigan fotomaterialga qarab, F.lar plyonkali va plastinkali boʻladi.

Baʼzida F.dan koʻz ilgʻamas (fotoqatlamda qayd qilinadigan) ultrabinafsha yoki infraqizil nurlarni suratga tushirishda foydalaniladi. Bunday hollarda koʻzguli obʼyektiv yoki nurlarga moye keluvchi linza komponentlari, shaffof materiallar: kvars, flyuorit, litiy ftoridli (ultrabinafsha nurlar uchun); natriy xlorid, kremniy, germaniyli (infraqizil nurlar uchun) obʼyektiv ishlatiladi. Obʼyekt tasvirini biror tor spektral intervalda olish yoki fotosʼyomkada surat badiiy yaqqol chiqishi uchun obʼyektivda olib qoʻyiladigan turli yoruglik filtrlari qoʻllaniladi. 20-asr oxiri va 21-asr boshlaridan raqamli F. qoʻllanila boshlandi. FOTOBIOLOGIYA (foto... va biologiya) — ultrabinafsha va infraqizil nurlar taʼsirida organizmlarda sodir boʻladigan jarayonlarni oʻrganadigan fan; biol.ningbirboʻlimi. F.ga 18—19-asrlarda asos solingan. Uning paydo boʻlishi fotosintezning kashf etilishi, rangli koʻrish jarayonining asoslab berilishi, yorugʻlik ishtirokida sodir boʻladigan tabiiy hodisalar (fotoperiodizm, fototaksis va boshqalar) ning aniqlanishi bilan bogʻliq. Lekin F. mustaqil fan sifatida 20-asrning 2yarmida nurlanish kvant taʼlimotining ishlab chiqilishi, shuningdek, biokimyo, biofizika va fiziologiyaning rivojlanishi bilan bogʻliq. F.ning vazifasi yorugʻlik kvantlari energiyasining kimyoviy boglar va biologik membranalardagi elektr potensial energiyasiga aylanishini xamda fotobiologik jarayonlarda fotokimyoviy va qorongʻilik fermentativ fazalarining oʻzaro bogʻlanishini aniklash, fotoretseptorlar va ular funksiyasining molekulyar asoslarini oʻrganish hamda fotobiologik jarayonlarning samaradorligi sabablarini koʻrsatib berishdan iborat.

Barcha qurilmalarning eng muhim qismlari - bu kamera, linzalar, linzalarni fokuslash moslamasi, vizör, lenta haydovchisiga deklanşör. Keyinchalik ilg'or kameralar qo'shimcha ravishda ekspozitsiya o'lchagich yoki o'rnatilgan ekspozitsiya o'lchagich, sinxron kontakt, avtomatik taymer va boshqa qurilmalar bilan jihozlangan.

Amaldagi fotografik material turiga qarab, barcha kameralar plyonkali va plastinkaga bo'linadi.
Vizör tizimi va fokuslash usuliga qarab, kameralar masofa o'lchagich, SLR (bir va ikkita ob'ektiv) va masofa shkalasiga eng oddiy fokusli bo'lishi mumkin.
1.1 Kamera

Shaffof kamera, bu ham kamera tanasi. Kameraning asosiy bloklari va mexanizmlari kamera ichiga o'rnatilgan va ularning boshqaruv elementlari tashqarida joylashgan. Kamerada linzalarni ulash uchun rozetka mavjud. Zamonaviy kichik formatli kameralarda kamera mentli orqa qopqoqqa ega. Kameraning pastki qismida kamerani tripodga o'rnatish uchun tishli rozetka mavjud.

1.2 Ob'ektiv

U kameraning eng muhim qismi bo'lib, fotoplyonka (fotoplastinka)ning fotosensitiv qatlamida suratga olingan ob'ektning optik tasvirini yaratish uchun ishlatiladi. Ob'ektiv bitta metall ramkaga o'rnatilgan uch yoki undan ortiq linzalardan iborat. Linzalarning yuzalaridan nurlanishning aks etishi natijasida yorug'lik yo'qotishlarini kamaytirish uchun ular yorug'likni aks ettirishni kamaytiradigan, ya'ni linzalarning shaffofligini oshiradigan turli xil moddalarning yupqa qatlamlari bilan qoplangan (bir qatlamli qoplamalar mavjud, ammo ko'pincha ko'p qatlamli). Bunday linzalar ravshan linzalar deb ataladi.

Ob'ektivning asosiy parametrlari (xususiyatlari) quyidagilardir: fokus uzunligi, tasvirning burchak maydoni, nisbiy diafragma va o'chirish kuchi.
1.2.1 Fokus uzunligi.
Fokus uzunligi (f ') linza tomonidan yaratilgan tasvirning o'lchamini, ya'ni uning masshtabini yoki chiziqli kattalashishini aniqlaydi. Fokus uzunligi qanchalik katta bo'lsa, suratga olingan ob'ektga bir xil masofada olingan tasvirning miqyosi shunchalik katta bo'ladi. Ko'pgina fotografik linzalar sobit fokus uzunligiga ega, ularning qiymati ularning ramkasida ko'rsatilgan. Ba'zi kameralarda o'zgaruvchan fokus uzunligiga ega linzalar mavjud bo'lib, ular ma'lum chegaralar ichida muammosiz o'zgartirilishi mumkin. Fokus uzunligi taxminan kamera ramkasining diagonaliga (1 k) teng bo'lgan fotosurat linzalari odatda normal deb ataladi. Agar f 1 k dan oshsa, unda bunday linzalar telefoto linzalari deb ataladi; ba'zi telefoto linzalari telefoto linzalari deb ataladi. Fokus uzunligi lk dan kichik bo'lgan linzalar qisqa masofali linzalar deb ataladi.
Ob'ektivning tasvir maydonidagi burchak maydoni. Har qanday linza tasvir maydoni deb ataladigan ma'lum bir dumaloq shakldagi maydon ichida optik tasvirni hosil qiladi. Tasvir sifati maydon markazidan masofa bilan yomonlashadi, ya'ni. linzaning optik o'qining tasvir tekisligi bilan kesishgan nuqtasidan. Shuning uchun, suratga olishda butun tasvir maydoni emas, balki faqat uning markaziy zonasi qo'llaniladi, uning ichida tasvir sifati qoniqarli. Ob'ektivning chiqish ko'z qorachig'ining markazidan foydali tasvir maydonining o'ta nuqtalariga keladigan nurlar tomonidan hosil qilingan burchakka linzaning burchak maydoni deyiladi. Kamera ramkasi foydali tasvir maydonida joylashgan bo'lishi kerak. Burchak maydoni 45 ° dan 60 ° gacha bo'lgan linzalar oddiy linzalar deb ataladi va 60 ° dan katta burchakka ega bo'lganlar keng burchakli deb ataladi.
1.2.2 Ob'ektivning nisbiy diafragma.
Ob'ektivning nisbiy diafragma - uning kirish ko'z qorachig'i diametrining fokus uzunligiga nisbati, 1: K shaklida yoziladi, bu erda K - f-raqam, linzaning fokus uzunligi necha marta kattaroq ekanligini ko'rsatadi. uning kirish ko'z qorachig'ining diametri. F-raqami deb ataladigan bu raqam ob'ektiv diafragma shkalasida muhrlangan. Nisbiy diafragma qiymati qanchalik katta bo'lsa, linza tomonidan berilgan optik tasvirning yoritilishi shunchalik yuqori bo'ladi, ya'ni linzaning diafragma nisbati shunchalik yuqori bo'ladi.
1.2.3 Ruxsat beruvchi quvvat.
Yechish kuchi (qobiliyati) L 'maxsus sinov stolining (maqsadlar) optik tasvirida 1 mm ga maksimal chiziqlar (zarbalar) soni bilan ifodalanadi. Ob'ektivning ruxsati qanchalik baland bo'lsa, linzalar alohida ko'rsatishi mumkin bo'lgan nozik tafsilotlar.
1.2.4 Diafragma.
Barcha tortishish linzalari diafragmaga ega - nisbiy diafragmani o'zgartirish uchun ishlatiladigan mexanik qurilma. Diafragma odatda ob'ektiv linzalari orasiga joylashtiriladi va bir nechta yarim oy shaklidagi barglarni o'z ichiga oladi, ular bir-birining ustiga yopishib, taxminan dumaloq teshikni hosil qiladi. Teshik diametri shkalada o'rnatilgan K diafragmasiga mos ravishda o'zgaradi.. Gulbarglari linza barreliga o'rnatilgan aylanma halqa bilan bog'langan. Uzuk shkalaga nisbatan aylantirilganda siljiydigan indeksga ega, uning bo'linishlari shunday hisoblab chiqiladiki, qachon