0 ‘zbekiston respublikasi xalq ta ’limi vazirligi o 'zbekiston ped ag og ika fanlari ilmiy tadqiqot instituti

Lokal  b ah o lash  

-   bu  baholash  ta ’lim  m uassasasi  faoliyatini 

takomillashtirish,  pedagogik  jarayonni  tashkil  etish  va  boshqarish 

yo'nalishida  m a’lum  bir  vazifani  yoki  uning  bir  qismini  bajarish 

natijalariga  asoslanadi.

M a s la h a t 

-   muayyan  sharoitlarni  hisobga  olgan  holda 

psixologik ta ’sir o'tkazish.

M a s ’u liyat 

-   bu  ixtiyoriy  shaxsning  o'z  xatti-harakati  va 

faoliyati  natijasi  uchun  javobgarlikni  his  etishidir.  M as’uliyat  -   bu 

shaxsning 

o‘z 

zim m asiga 

olgan 

yoki 

unga 

topshirilgan 

majburiyatlariga  hisob  bera  olishida,  xatti-harakatlarida,  kimnidir- 

nimanidir  ayblamay,  xatti-harakati  natijalari  va  uning  oqibatlari 

uchun javobgarlikni  o'z zimm asiga  olishida  ko'rinadigan  fazilatdir.

70

---

Mas’uliyatning  inson  xulqidagi  muhim  belgisi  -   o'z  vazifasini 

bajarishidagi  aniqlik,  puxtalik,  hozirjavoblik,  o'zini  majbur  qila  olish, 

o'z  xatti-harakatlari  oqibatiga  javob  berishga  tayyor  turish  va  h.k. 

Mas’uliyatli  xulqni  amalga  oshirish  quyidagi  irodaviy  sifatlarga  ega 

bo'lishni  talab  qiladi:  q at’iyatlilik,  chidamlilik,  o'zini  tuta  bilish, 

barqarorlik va  h.k.

Pedagogik 

jarayon 

sub’yektlarida 

m as’uliyat 

xulqini 

shakllantirish  faqat  psixologik  omillargagina  bog'liq  bo'lmay,  mazkur 

jarayonni  tashkil  etish  va  nazorat  qilish  bilan  bog'liq  boshqa 

omillarga  ham  bog'liqdir.  Masalan,  o'quvchi-talabalarga  bo'lgan 

ishonch,  turli  xil  vazifalarning  topshirilishi  va  ularni  nazorat  qilish 

xususiyatlari  ta’sir ko'rsatadi.