0 ‘zbek3ST0n tarixi umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 8- sinfi uchun darslik

aniqlab  keling.
36-§.  Qo'qon  xonligida  ijtimoiy-iqtisodiy  hayot
Yer  egaligi
Qo'qon  xonligida  ham  barcha  yer  davlat  mulki  edi. 
Ayni  paytda,  u  egalik  shakliga  ko'ra,  amlok  (davlat), 
xususiy  va  vaqf yerlariga  bo'lingan.
Amlok  yerning  ma’lum  qismi  xonga  tegishli  bo'lgan  va  u  3 
qismga  bo'lingan.  Birinchisi  xos  mulk  deb  atalgan.  Undan  olingan 
daromad  saroy  ahli  va  soqchilari  xarajatlari  uchun  sarflangan.  Ikkin- 
chi  qismi  esa  taqiq  yer  (qo'riq  yer)  deb  atalgan  va  u  yaylov,  qa- 
mishzor  va  chakalakzorlardan  iborat  bo'lgan.  Uchinchi  qismi  esa 
chek  yerlar  deb  atalib,  bevosita  xonga  tegishli  bo'lgan.  Xususiy  yer 
egaligi  yirik  davlat  amaldorlariga  davlat  oldidagi  xizmatlari  uchun  yer 
ajratib  berish,  shuningdek,  xususiy  kishilarga  sotish  (mulki  hur  xolis) 
orqali  vujudga  keltirilgan.  Xususiy  yer  egasi  bo'lgan  birinchi  toifa 
vakillari  yerga  emas,  balki  undan  olinadigan  daromadga  hamda  shu 
yerda  qurgau  imoratiga  egalik  qilganlar.  Shuningdek,  yetishtirilgan 
hosilning  1/5  qismi  miqdorida  soliq  to'laganlar.  Yerni  meros  qilib 
qoldirish  huquqiga  ega  bo'lmaganliklari  uchun  hozircha  egalik  qilib 
turgan  yerlarning  ma’lum  qismi  farzandlarida  saqlanib  qolishi  uchun 
vaqf  avlod  qilganlar.  Ma’lumki,  vaqf  yerlar  sotilmaydi,  hadya  qilin- 
maydi  va  meros  qilib  ham  qoldirilmaydi.  Shuning  uchun  diniy  mu- 
assasalar  ixtiyoriga  vaqf  avlod  qilingan  yerdan  olinadigan  daromad- 
ning  vaqf  hujjatida  ko'rsatilgan  qismi  yerni  vaqf  mulki  ixtiyoriga 
o'tkazgan  amaldorning  avlodlariga  tegishli  bo'lardi.  Ikkinchi  toifa  esa 
sotib  olingan  yerga  bevosita  egalik  qilgan.  Bunday  yerlardan  soliq