0 ‘zbek3ST0n tarixi umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 8- sinfi uchun darslik

131

---

Sarhadlarni 
mustahkamlash 
uchun  ko‘rilgan 
choralar
Xonlik  sarhadlarining  xavfsizligini  mustahkam­
lash  uchun  o‘sha  davrda  harbiy  qal’a  va  is- 
tehkomlar  qurilishi  muhim  bo‘lgan.  Shuning 
uchun  ham  bu  masalaga  alohida  e’tibor  bilan 
qaralgan.  Harbiy  qal’alar  ahamiyati  va  katta- 
kicbikligiga  qarab  3  guruhga  bo‘lingan.
Birinchi  guruh  -   bir  necha  ma’muriy  birliklarning  markazlarida 
joylashgan  qal’alar  (Toshkent,  Marg’ilon,  Qo‘qon,  Andijon,  Namangan 
shaharlari).
Ikkinchi  guruh  -   mahalliy  boshqaruv  ixtiyoridagi  qal’alar  (Turkis- 
ton,  Chimkent,  Avliyoota,  0 ‘ratepa,  Pishpak,  Oqmasjid).
Uchinchi  guruh  -   yirik  markazlami  bir-biri  bilan  bog‘lovchi  yo‘l- 
larda  qurilgan  kichik  qal’alar.
Qo‘qon  shahri  qal’asi  ikkita  himoya  devori  bilan  o ‘ralgan.  Uning 
ichida  yana  devor  bilan  o'ralgan  bir  nechta  binolar  ham  qurilgan. 
Binolarda  askarlarning  otlari,  qurol-yarog‘lari,  zaxirasi  saqlangan.  Ay- 
ni  paytda,  askarlarning  yashashi  uchun  ham  xonalar  bo‘lgan.  Qal’alar 
xonlikning  tashqi  xavfsizliginigina  emas,  balki  mamlakatni  uzoq-yaqin 
hududlar,  davlatlar  bilan  bog‘lovchi  savdo  yo‘llarini  qo‘riqlashda  ham 
tayanch  vazifasini  bajargan.
Xonlikning  shimoliy  qismi  mustahkam  himoyalangan  bo‘lib,  bu 
yerda  Turkiston,  Chimkent  kabi  shahar-qal’alar,  shuningdek,  yirik 
iqtisodiy  va  siyosiy  markaz  -   Toshkent  shahri  ham  joylashgan  edi.
Ohangaron  va  Chirchiq  vohasida  Kerovchi,  To‘ytepa  va  Bo‘ka 
istehkomlari  bunyod  etilgan.  Xonlikning  g‘arbiy  qismida  esa  strategik 
jihatdan  katta  ahamiyatga  ega  0 ‘ratepa,  sharqiy  qismida  0 ‘sh  va 
Pishpak  (hozirgi  Bishkek  shahri,  Qirg‘iziston  Respublikasi  poytaxti) 
qaTalari  bunyod  etilgan  edi.  Qal’alarning  barchasi  devor  bilan  o‘ral- 
gan.  Devorning  tashqarisida  chuqur  xandaklar  qazilib  suv  bilan  to‘l- 
dirilgan.  Qal’a  himoyachilari  dushmanga  qarata  o‘q  otishlariga  qu- 
laylik  yaratish  uchun  maxsus  teshiklar  (burjlar)  qo‘yilgan.  Qal’a 
minorasidan  tevarak-atrof  kuzatib  turilgan.  To‘plar  qal’a  darvozasi 
tepasiga  hamda  minoralar  ustiga  o ‘rnatilgan.
&