0 ‘zbek isto n respublikasi oliy va q ‘rta m axsus t a ’lim vazirligi

0

(j)

2

T.-iap ottHOatHaa KypSott OyaraH 

ckh

Deaapaz ityKonran onasinap 

cohh

  (sntHr)

15 

| 

304 

| 

30

14

26 

| 

13 

| 

26 

| 

10

1-diagramma.  Dunyoda  ofatlardan  ko'rilgan  jami  zararlar,  ularning  oqibatida 

to‘langan  sug‘urta  qoplamalari  summasi  ($  mlrd)  va  qurbon  bo'lgan  yoki  bedarak 

yo‘qolgan odamlar soni (2009-2016 v.).237

Shuni  keltirib  o‘tish  lozimki,  globallashuv  jarayonida  dunyo  hududlarida 

turli  darajadagi  ofatlarning  takrorlanish  davriyligi  o'rtacha  25-30  vilni  tashkil 

etmoqda  va  ular  katta  hajmdagi  iqtisodiy  zararlar  ko‘rilishiga  sabab  bo'lmoqda.

256 CTaTHCTHKa  KaTacrrpocJ),  cTHXHHHfaix oexicTBHH,  KaTaK7iH3MOB.■

  www.kosmm  ru/pst 1 .hln.il

257  «Swiss  Re»  qayta  sug'urtalash  kompaniyasining  katastrofik  risklar  bo'yicha  tadqiqotlari  (raasalan,

b vi 

w 

issrc  com  library Global  insurance 

review  2016  and  outlook  2 0 n iH .h tm l  Mi.ro.i\Monuanuj

  asosida 

mualliflar tomonidan  ishlab  chiqilgan.

378

---

Xususan,  bir  vilda  o'rtacha  AQSHda  -  $50,  Yaponiyada  -  S24.  Xitoyda  -SI9  mlrd 

miqdorida  zarar ko'rilgan  bo'lsa,  birgina  zilziladan  ko'rilgan  o'rtacha  zarar  summasi 

S7 mlrd darajasida boimoqda.

Xususan.  2009-2016  yillar  davomida  ofatlaming  takrorlanib  turishi  oqibatida 

ko'rilgan jami  iqtisodiv  zararlar bo'yicha  o'rtacha bir yilga  to‘g ‘ri  keladigan  statistik 

kattalik  S173  mlrd.,  toiangan  sug'urta  qoplamalar  bo'vicha  hajmi  esa,  S51  mlrd 

qiymatida  bo'lganligi.  shuningdek,  qurbon  bo'lgan  yoki  bedarak  yo'qolgan 

odamlaming  bir  yilga  to'g'ri  keladigan  soni  qaryib  IS  mingni  tashkil  etganligi 

aniqlandi (1-diagramma).

Hususan, 

2011 

vilda  tabiiy 

ofatlardan 

Osiyo 

hududida  joylashgan 

rivojlanayotgan  mamlakatlar  eng  ko'p.  ya’ni  S250  mlrd2

5

8

 259, 20 1 2  vilda  esa.  AQSHda 

ular  oqibatida  SI 19  mlrd,  shu  jumladan.  birgina  «Sendi»  bo'hronidan  S70  mlrd 

miqdorida iqtisodiv  zarar ko'rilgan.260 *

2013  vilda  ofatlardan  jami  ko'rilgan  iqtisodiv  zarar  S140  mlrd  miqdorida 

bo'lgan.  shu  jumladan  Osiyo,  Shimoliy  Amerika  va  Yevropa  hududlarida  suv 

toshqinlari  va boshqa tabiiy  ekstremal  hodisalar oqibatida  S131  mlrd  miqdorida  zarar 

ko'rilgan  hamda  ular  bo'yicha  jami  S45  mlrd  miqdorida  sug'urta  qoplamalari 

to'langan,  shuningdek.  qurbon  bo'lgan  yoki  bedarak  yo'qolgan  odamlar  soni  qaryib 

26  mingni,  Osiyo  hududlari  bo'yicha  esa  eng  ko'p.  ya’ni  qaryib  20,7  mingni  tashkil 

etgan.

2014  va  2015  yillarda  ofatlardan jami  ko'rilgan  iqtisodiv  zarar,  mos  ravishda 

SI 10/S94 mlrd.  miqdorida bo'lgan,  shu jumladan.  Amerika hududlarida keyingi  25 yil 

davomida  o'rtacha  6-9  foiz darajasida  ortib  borish  an’anasi  kuzatilayotgan  konvektiv 

bo'hronlar,  ya’ni  tornado (soatiga 90 km/26 mil  va undan kuchli, xususan,  2015  vilda 

ulaming  soni  1252  tani  tashkil  etgan),  do'l  (diametri  2  sm  va  undan  katta), 

shuningdek, kuchli yomg'ir va suv toshqinlari yuz berganligi oqibatida ko'rilgan zarar 

keltirilgan  yillar  bo'yicha  mos  ravishda  $10/$ 13  mlrd  dollar  miqdorida  zarar 

ko'rilgan.

Keltirilgan  yillarda,  mos  ravishda,  jami  S35/S37  mlrd  miqdorida  sug'urta 

qoplamalari  to'langan,  qurbon  bo'lgan  yoki  bedarak  yo'qolgan  odamlar  soni.  mos 

ravishda  13/26 mingni,  xususan, 2015 yilning aprel  oyida Nepal  hududlari yuz bergan 

zilzila oqibatida  19 mingni tashkil  etgan."61

2016  yilda  ofatlardan  jami  $158  mlrd,  shu  jumladan,  dunyoning  turli 

hududlarida,  masalan,  Tayvan,  YAponiya,  Ekvador,  Italiva  va  Yangi  Zelandiya  va 

boshqa mamlakatlarda ro'y bergan kuchli zilzilalar oqibatida jami $20 mlrd.

258  opa  H.  O.  Eap/uni  H.  EO.  C>opMnpoBaHHe  cTpaxoBbix  MexaranMOB  KosmcHcauim  ym ep6a 

ot

 

KaTacTpo^nrHecKHX p^ru-nB  . w w w .actuaries.i u ;niauay.ine'detai1.p1ip'?lD  4 B 8 1

:59MaKapoBa  E.A.  CraxHHHtie  oeacTBua  KaK 

bbhob

 

mhpoboh

  3

kohomhrcckoh

  CHCTeMe//vwvw  hse  n rp u b s  share 

'direct'docmiient-65371948

260

261

https://ncnvdaviiews.nl/mworld/43 1161 .litml

«Swiss Re» qayta sug'urtalash kompanivasining katastrofik risklar bo

379

'yicha tadqiqotlari asosida keltirildi.

---

Xitoyda  Yanszi  daryosining  kuchli  yomg'irlar  yog'ishi  sababli  to'Iib-toshishi 

oqibatida  yue  bergan  suv  toshqinlaridan  SI6  mlrd.,  miqdorida  iqtisodiv  zarar 

ko'rilgan.262 2

6

3

 Ofatlardan ko‘rilgan  zararlar bo‘yicha jami  S49 mlrd.  miqdorida sug'urta 

qoplamalari  to'langan.  2016  yilda  qurbon  bo'lgan  yoki  bedarak  yo‘qolgan  odamlar 

soni qaryib  10 mingni tashkil  etgan."fij

2009-2016  yillarda  dunyoda  ofatlardan  ko'rilgan jami  zararlar  tarkibida  tabiiy 

ofatlardan 

ko'rilgan 

zararlar 

hajmi 

keltirilgan 

villarga 

mos 

ravishda 

S61/S218/S388//S176  SI3 1/S101/S82//S150  mlrd  miqdorida bo'lgan  yoki  oTtacha  bir 

yilga SI56 mlrd to'g'ri kelgan  (2-diagramma).

2009  ' 

2010 

2011 

2012 

2013 

2014 

2015 

2016

- 4 — Ta6nnii o da w a p fla H  Kypn/iraH 

h

^

tm coam m

 3apap cyMMacw, wyipfl.