0 ‘zbek isto n respublikasi oliy va q ‘rta m axsus t a ’lim vazirligi

-k 

T a b i i y   o f a t l a r  n a t i j a s i d a   a v t o m o b ill a r n i a t  a y  in  y o  ‘q o tilis h i

---

soxta hisoblar  taqdim  etishadi.  Tergovchilar  200dan  ortiq jami  summasi  2  min  Sga 

teng  bo'Igan  shubhali  daA’olami  fosh  qilishga  erishishgan.  140  dan  ortiq  maxbuslar 

bilan hozirgi kunda tergov ishlari olib borilmoqda.

-A- 

Soxta ravish da sug‘urta hodisasidan keyin zarar miqdorini oshirib

ko ‘rsatish

Hodisadan  so‘ng  firibgarlar  yetkazilgan  zarardan  ko‘ra  ko'proq  miqdorda  pul 

undirish maqsadida avtomobilga o'zlari  ham  ziyon yetkazib turib bulaming hammasi 

hodisa oqibatida yuzaga kelganligini  isbotlashga harakat qilishadi.

-4- 

S u g ‘urta obyekti haqida risklarniyashirishyoki buzib ko'rsatish

Bunday  vaziyatda  firibgarlar  sug'urta  mukofotini  kamaytirib  ko'rsatish 

maqsadida  kompaniyaga  yolg'on  madumotlar  berishadi  va  shu  bilan  mukofotni 

kamroq to‘lab polisga ega bo‘lib olishadi.

4- 

Politsiya xodimlarining qalbaki bayonnomalari

Bunday  vaziyatlarda  firibgarlar politsiya  xodimlari  bilan  til  biriktirgan  holatda 

bayonnomada  yolg'on  ko'rsatmalar  orqali  kompaniyadan  ko'proq  pul  undirmoqchi 

bo  lishadi.  Masalan: politsiya xodimi  Kevlin  Ruts  2011  yilda yolg'on  bayonnomalar 

tuzib  2  oy  ichida  qariyb  9000$  olishga  erishgan.  Hozir  uning  ustidan  jinoyat  ishi 

ochilib tergov ishlari olib borilmoqda.

4- 

Avtoservislarda ta'mirlashdan so‘ng qiymatni

 

oshib k o ‘rsatilishi.

Ustalar  ta’mirdan  so'ng  zarardan  ortiq  bo‘lgan  hisob-kitob  chekini  taqdim 

etishadi.  Masalan:  avtoservis  ustalari  Stiv  Moralz  va  Brayn  Bogart  2005  yilda 

haqqoniy  zarar  miqdorini  oshirib  ko'rsatib  mijozlarga  chek  taqdim  etishgan  va  bu 

orqali  o‘zIari ham manfaatdor boMgan.

Boshlariga  tushgan  ayvorlik  hiyla,  qalbaki  va  yolg‘on  axborotlar  bilan  duch 

kelgan 

sug'urta 

kompaniyalari 

nima 

qilishi 

kerak? 

Olimlar 

tomonidan 

amaliyotchilar.  yuristlar,  detektivlar  tomonidan  bunday  sug‘urta  kompaniyalariga 

yordam  berish  maqsadida  bir qancha ko'rsatmalar yaratilgan.  Ishning  eng  birlamchi 

va asosiy tomoni  shundan  iboratki,  yuz minglab  hujjatlardan  iborat bo‘lgan  minglab 

da’volardan shubhali ko'ringan sug‘urta hodisalarini tanlab olishi kerak.

Bunday  shubhani  topish  mushkul  emas.  chunki  firibgarlari  haqiqiy  sug'urta 

hodisasini  yarata  olmaydi.  Chunki  ayrim  joylarda  nuqsoni  bo'ladi.  Shuningdek  bu 

verda hamma narsa bir tekis emasligini  isbotlab turuvchi  holatlar, belgilar yoki  oddiy 

qilib aytganda signallar bo'ladi.

Yo'l  transport  hodisasini  yolg'on  uyushtirib  sug'urta  kompaniyalarini 

aldamoqchi  bo'lgan  bir  nechta  holatlami  ko'rib  chiqamiz.  1-jadvalda  ko'rinib 

turibdiki  firibgarlikni  amalga oshirish uchun qo'llangan usul  o'zida firibgarlikni  fosh 

etuvchi belgilami oladi.

364

---

Misol  uchun  biz  atigi  bir  nechta  indikator  keldirdik.  Amaliyotda  YHH  bilan 

bog'liq  hodisalar  130dan  ortiq  indikator.  250dan  ortiq  firibgarlikni  ochish  bo'yicha 

chora tadbirlami  o‘z  ichiga oladi.  Shuning  uchun  firibgailik  belgilarini  bilgan  odam 

bir qarashda bir xil ko‘ringan minglab sug'urta hodisalari  ichidan yuzlab qalbakilami 

topa oladi.

Sug'urta 

firibgarligiga 

qarshi 

kurashning 

xorij 

tajribasi. 

aniqlangan 

firibgarliklarga misollar:

Sug'urta jinoyatchiligiga qarshi  kurashda asosiy  rol.  huquq-tartibot organlariga 

beriladi.  Shu  bilan  birga,  tegishli  xizmatlar.  sug'urta  idoralari  va  kompanivalari 

xodimlari  roli sug'urta jinoyatchiligi  oldini  olish va aniqlash uchun katta ahamiyatga 

ega.  Aynan  ular  birinchi  bo'lib  jinoyatchilar  va ulaming  turli jinoiy  sxemalar  bilan 

kontaktda boiishadi.

Sug'urta  sohasidagi  jinoyatchilikka  qarshi  kurashda  xalqaro  tajriba.  Sug'urta 

sohasida  firibgarlik  qarshi  kurash  individual  sug'urta  kompanivalari  va  sug'urta 

birlashmalari  tomonidan amalga oshiriladi.

Transport  vositalari  sug'urtasidagi  jinoyatlami  asosiy  maqsadini  3  guruxga 

ajratish  mumkin:

1-  guruh:  Sug'urta mukofotidan katta sug'urta summasini  olish:

2-  guruh:Sug‘urta summasini noqonuniy qo'lga kiritish;

3-  guruh: Sug'urta pulini noqonuniy ko'paytirish.

365

---