0 ‘zbek isto n respublikasi oliy va q ‘rta m axsus t a ’lim vazirligi

Qayta sug'urta  qilishning shakl va turlari1'9

18.1-jadval

Qayta sue 'urta qilish tashkilotining shakli

Majburiy emas

Majburiy

Muta-

nosib

Mutanosib emas

Mutanosib

|  Mutanosib emas

Excess

Ofloss

Stoploss

Quota

Share

Surplus

Facultative

obligatory’

1 Excesso 

1

 

floss

Stoploss

Qayta  sug'urta  qilish  operatsiyalari  qayta  sug'urtalovchilaming  shartnomada 

qo'shgan  hissasi.  mukofot  stavkalari,  qayta  sug'urtalovchining  o'zida  ushlab  qolishi, 

komission chegirmalar, qarorlami qabul qilishda tomonlaming erkinligi va shu kabilar 

bo'yicha farqlanib, har bir aniq hodisada o'ziga xos xususivatga ega. Xalqaro bozorda 

qayta  sug'urta  qilish  18.1-jadvalda  ko'rsatilganidek  turli  shakl  va  turlarda  amalga 

oshiriladi.

Qayta  sug'urta  qilish  operatsiyalari  tomonlari  (sug'urtalovchi  va  qayta 

sug'urtalovchi)  qaltisliklami  qayta  sug'urta  qilishga  berish  va  o'zaro  huquqiy 

munosabatlami rasmiylashtirish shakli bo'yicha quyidagilarga ajratiladi:

•  fakultativ (ixtiyoriy);

•  obligator (majburiy);

•  fakultativ-obligator, (ixtiyoriy-majburiy).

Qayta  sug'urta  qilishning  majburiy  bo'lmagan  shakllarini  mohiyati  shundan 

iboratki,  sug'urtalovchi  sug'urta  shartnomasini  tuzayotganda  har  safar  uni  qayta 

sug'uita  qilish  yoki  qilmaslik,  sug'urta  qilingan  majburiyatning  qaysi  qismi  uchun 

javobgarlikni  olishi,  qayta  sug'uita  qilish  shartnomasini  kim  bilan  va  qanday 

shartlarda tuzish haqida qaror qabul qiladi.

Qayta  sug'urtalovchilar  ham  o'z  tomonlaridan  shartnomani  tuzishga  rozi 

bo'lishlari  yoki  rad  etishlari,  qayta  sug'urta  qilishda  o'zlarining  shartlari  asosida 

qaltisliklami qabul qilishni talab qilish huquqiga ega.

18.2-rasmda usullar (shakllar), guruhlar va turlari bo'yicha qayta sug'urta qilish 

tasnifi berilgan. *

M ualliflar jam o asi tom onidan tayyorlangan.

217

---

------------------------------------------------------------------- -

Qayta sugcurta usullari

Ixtiyoriy

Majburiy

____ < >

_________

r

--------

Mutanosib qayta sug'urtalash

r

Nomutanosib qayta sug'urtalash

v_

___________

J

r

Kvotali

Eksedent zarar

V

Eksedentli

c

Eksedent zararlilik

y

r

------------------------------

s

\

Kvotali eksedent

\

18.2-rasm.