0 ‘zbek isto n respublikasi oliy va q ‘rta m axsus t a ’lim vazirligi

Sug‘urta ishida marketingning o‘rni245

Saksoninchi yillarga kelib sug'urta marketingi bo'yicha ta'lim  ishlari  quyidagi 

vositalar yordamida amalga oshirila boshladi:

■sug'urtalanuvchilaming  ehtiyojlarini  va  qiziqishlarini  to‘liqroq  hisobga  olish, 

ulaming evolyusiyasini o'rganish;

■raqobatni hisobga olish;

■sug'urta mahsulotlari narxini nazorat qilib borish;

■yangi  axborot  texnologiyalarini  joriy  etish  va  madumotlar  bazasini 

shakllantirish, sug'urta shartnomalariga ishlov berish vaulami tarifikatsiyalash;

■sug'urta kompaniyalarini  va agentlik tarmoqlarini  boshqarishda yangi  tashkiliy 

usullardan foydalanish;

■sug'urta mahsulotlarini sotishda yangi  usullami joriy etish.

Bu  davr awalgi  o'n  yillikda  bozor  faoliyatiga joriy  etilgan  marketing  vazifalari 

va  amaliyotlarining  sug'urta  muhitiga  moslashuv  davri  hisoblanadi.  Marketing 

qimmatga  tushayotgan  (holbuki  hozir  ham  arzon  emas),  u  keltiradigan  nafiti  aniq 

hisoblashning  iloji  yo'q,  sug'urta  bozorlarining  taraqqiyoti  sustlashib  qolgan,  ular 

o'rtasidagi  raqobat  kuchavib  ketgan  edi,  bundan  tashqari  iqtisodiy  tanazzul  eshik 

qoqib kelayotgandi.

80-yillar  davomida  sug'urta  qiluvchiiar,  ishlab  chiqrishni  tashkil  etishda 

marketingning  muhim  ahamiyatini  tushunib  yetdilar  va  to'liq  ravishda  mijozlaining 

talablariga  tayanib,  sug'urta  xizmati  sifatini  oshirish  orqali  foyda  undirish  uchun  ish 

ko'ra  boshladilar.  Bu  bosqichda  marketing  sug'urtaning  daromadliligini  ko'tarishga

244 Insurance:  Principles  and  Practice.  Compiled  by  David  Bland,  The  Chartered  Insurance  Institut,  Great 

Britain, 1993.  330 p.

**5 Chizma mualliflar tomonidan tayyorlandi.

336

---

qaratilgan  sug'urta  mahsulotlari  va  dasturlarining  muvofiqlashtirilgan  yig;ma jildini 

tashkil  eta boshladi.

Moliya  sohasida  marketing  rivojlana  boshlagan  dastlabki  davTdanoq  u  sug'urta 

kompaniyasining  unumli  va  samarali  faoliyat ko'rsatishi  uchun  muhim  omil  ekanligi 

isbotlandi.  Sug'urta  marketingi  bu  davrda  foyda  olish  manbalarini  qidirib  topishga 

ko'proq moslasha boshladi.

Marketing siyosatini qayta qurishda dastlabki nuqta bo1 lib quyidagi qoida xizrnat 

qildi:  har  qanday  sarmoya  qo'yilishi,  shu jumladan  marketing  ham  tegishli  ravishda 

foyda keltirishi  shart.

Sug'urta  marketingi  tadqiqotlari  tajribasiga  «marketingni  boshqarish»  voki 

«marketing  menejmenti»  tushunchalari  kirib  keldi.  Tadbirkorlar  marketing  sug'urta 

kompaniyasi  faoliyatining  barcha  sohalarini  boshqarish  tizimi  tarkibiga  kiritilishi  va 

tegishli  ravishda  ratsionalizatsiya  qilinib  firma  ehtivojlariga  moslashtirilishi 

zarurligini tushunib yetdilar.

Rivojlangan 

mamlakatlarda  sug'urta 

marketingining 

bugungi 

ahvolini 

shakllantirib  bergan  mazkur  o'n  yillikning  eng  muhim  natijasi  -   uning  ishlab 

chiqarish  jarayonining  barcha  qismlariga:  sug'urta  mahsulotini  yaratishdan  to  uning 

iste’molchiga sotilishigacha bo'lgan jarayon ichiga kirib borganligidadir.

Bozomi  va  sug'urta  yig'ma  jildini  tadqiq  etish.  sug'urta  mahsulotini 

mijozlaming  etiyojlari  va  qiziqishlari  asosida  hamda  raqobatni  hisobga  olgan  holda 

shakllantirish  sug'urta  marketingining  ajralmas  bo'laklariga  aylandi.  Marketingning 

iqtisodiy  samaradorligini baholash usullari vujudga keldi.

27.4-rasm.