chiqarish (xizmat) uchun resurslar to'g'ri tanlangandagina va ulardan samarali
Har qanday faoliyatning ijobiy natija berishi, eng awalo, tanlovni to'g'ri bajara
olishga, ma'qul va ishonchli qaromi qabul qila olishga hamda bu qaroming
bajarilishini nazorat qila olishga bog'liq. Masalan, yuqori foyda olish quyidagi uchta
jihat bo'yicha to'g'ri tanlovni va ishchan qaror qabul qilinishini talab qiladi.
David F.Babbel Anthony M. Santometro. Risk Management by Insurers: .An Analysis o f the Procress 2005, 8 P.
Risk menejmenti mijozlarga toiiq xizmatlar yig‘indisini taklif etish
imkonivatini
beradi,
risk
va
sug'urta
sohasidagi
masalahat
sifatidagi
sug‘urtalovchilarga bo'lgan ishonchni oshiradi. Bu esa ularga boshqa oddiy,
chegaralangan sug‘urta xizmatlarini taklif etuvchi sug'urtalovchilarga nisbatan katta
imtiyoz yaratadi.207
Ma’lumki, biror ashyo (resurs yoki tovar) qancha kamvob bo'Isa, uning
narxi shuncha baland bo'ladi va binobarin, uni sotib olmoqchi bo'lganlar shuncha
kam bo'ladi. Iqtisodchilar buni narxlaming cheklovchilik samarasi deb ataydilar.
Narxning oshishi ishlab chiqaruvchilar safini ko'paytirishga, narxning
tushishi esa ishlab chiqaruvchilaming kamayishiga, ulaming bir qismini bozordan
bezdirishga olib keladi. Iqtisodchilar narxlaming bunday ta’sirini ishlab chiqarishga
turtki vazifasi deb ataydilar.
Fovdaga
ta'sir
etuvchi
bu
uch
unsuming
mohiyatini
tushungan
boshqamvchigina tanlovni to'g'ri amalga oshirishi va ishchan qaromi qabul qila olishi
mumkin. Boshqarish san’ati va mahorati. ya’ni menejment kundagina namovon
bo'lishi, pirovardda esa yuqori foyda olishga crishilishi mumkin. Shundav qilib, sodda
qilib aytganda: Boshqaruv - bu tanlov, qaror qabul qilish va uning bajarilishini
nazorat qilish jarayonidir.
Riskni boshqarishni asoslash va tashkil qilish menejmentda muhim o‘rin
egallaydi. Amaliyotda moliya-sanoat, xolding kabi diversifikatsiyaning shakllari
qo'llanib kelinmoqda
Difersifikatsiya - bu bir nechta ob'etlar o'rtasida riskni taqsimlash.
Sekyutritizatsiya - bu kreditlash operatsiyasini ikki qismga boiish:
kredit berish shaitini ishlab chiqish;
•S
shartnoma tuzish.
Limitlash - bu investitsiyaning miqdor chegarasini belgilash. Asoslashning bir
nechta nazarivasi mavjud.
Riskni boshqarishni motivlash deganda bozor subyektlari, davlat tashkilotlari
riskni kamaytirish borasida ish olib boradi.
Motivlash - odamni xarakatga majbur qiluvchi talab.
Riskni boshqarishga rag'batlantirish subyektlariga riskni kamavtirishga undash.
Davlat bozor subyektlarining xarakatini risk miqdorini kamavtirishga motivlash
turli usullar bilan amalga oshiriladi: huquqiv normalar bilan (ba’zi faoliyat turlari
bilan shug'ullanishga mxsat berish yoki takiqlash) ma'muriy yo‘l bilan yong'in
nozirlari va texnik nazorati idoralari bilan), soliq siyosati bilan.
0 ‘z navbatida korxona o‘z ishchilarini risk natijasida yuzaga kelishi mumkin
bo'lgan zarar miqdorini kamavtirishga motivlash lozim. Bu ishchilar mehnat xaqiga
mukofot, qo'shimcha ish xaqi to'lash usullari bilan amalga oshiriladi.
Sug'urta sohasida ham motivlash usullari qo'llaniladi. Sug'urtada zara
miqdorini kamaytirish maqsadida sug'urta qilingan mamlakat sug'urta qilingan mol-
mulk egasi mol-mulki zarardan asrab qolish chora-tadbirlarini qo'llashi lozim. U
tomomnidan qilingan xarajatlar sug'urtachi tomonidan qoplab beriladi.
*°’ Qarang: Insurance: Principles and Practice. Compiled bv David Bland, The Chartered Insurance Institute, Great
Britain, 1993. 325 P.
297
Amaliyotda korxona va tashkilotlaming mol-mulk sug'urtasida avtoronsport
egalarining javobgarligi sug'urtasida motivlash uchun bonuslar ishlatiladi.
Aksincha, sug'urtalanuvchi qasddan sug'urtadangan mulkka zarar yetkazgan
boisa. sug'urta qoplamasi to'lanmaydi.
Boshqaruv samarasini oshirish uchun riskni boshqarishni to'g'ri tashkil
qilinishi lozim. Riskni boshqarishni tavshkil qilish - bu riskdan himoyalanish vositasi
sifatida tizim shakllantirishdir.
Tashkil qilish maqsadga erishish vositasi sifatida quyidagi instrumentlardan
foydalaniladi:
BoTimlarga boTish, ulami ixtisoslashishi, motivlash, hokimiyat yoTboshchilik,
konflikt.
Tashkil qilishning muhim tomoni riskni boshqarish bo'yicha majburiyatni
taqsimlashdir. Riskni boshqarish borasida majburiyatni taqsimlashda biron bir holat
yuz berganda ishchilaming nima ish bilan shug'ullanishi. ish faolivatining qavsi
sohasigajavob berishni belgilanadi.
Riskni boshqarish texnologiyasi menejmentda muhim o'rin egallaydi. Riskni
boshqarish texnologiyasi bu malaka va ko‘nikmalami, jihozlami infrastrukturani
instrumentlami, texnik bilimlami umumlashtirib qarashdir.
Kommunikatsion va ma’lumot jarayonlarining o'ziga xos xususiyatlari riskni
boshqarishni tashkil qilishga sezilarli ta'sir ko'rsatadi.
Global risklami boshqarish xavsizlik kengashi tomonidan amalga oshiriladi.
Uning funksiyasiga riskni o‘z vaqtida topish va global riskni boshqarish kiradi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
