0 ‘zb e k ist o n r espu b lik a si ol1y va o rta m axsus ta’l im vazirligi

4 - o ‘quvchi: 
Hozirgi  kun d a   m a m la k atlard a   n ik o h n in g  
quyidagi  turlariga  am al  qilinadi:
1. 
Monogam  nikoh.
  N ik o h n in g   bu  turi  eng  k o ‘p  ta r- 
q a lg a n   b o ‘lib,  2  ta  sh ax s  o ‘rta s id a   a m a lg a   o s h irila d i. 
D u n y o n in g   deyarli b a rc h a   m am lakatlari  u c h u n   xos b o i g a n  
bu   n ik oh   turi  asosiy  hisoblanadi.
2. 
Poliginiya  nikohi.
  Y u n o n c h a   poli  —  k o ‘p c h ilik , 
giniya  —  ayol,  x o tin ,  y a ’ni  b itta   e rk a k n in g   b ir  n e c h a  
ayollar  bilan  q o n u n iy   n ik o h d a   turishiga  aytiladi.
Poliginiya  nikoh  turlari,  ayniqsa,  m u s u lm o n   m a m la k a t­
lari:  S a u d iy a   A r a b is to n i,  B irla sh g an   A rab   A m irlik la ri, 
K uvayt,  M aro k ash ,  lo rd a n iy a ,  B runey,  s h u n in g d ek ,  m u ­
su lm o n   b o i m a g a n   T a ila n d ,  N e p a l,  B utan ,  Svazilend  kabi 
d a v la tla rd a   k o ‘p ro q   ta rq a lg a n   b o i i b ,   ja m iy a td a   y uqori 
ta b a q a   kishilariga  be rilg a n   m a i u m   b ir  im tiy o z   sifatida 
Q u r ’o n d a   h a m   ta n   o lin g a n .  L ek in   n i k o h n in g   bu   tu ri 
k a m a y ib   b o r m o q d a .   H a t t o   M isr,  P o k is to n   kabi  yirik 
m a m la k a tl a r d a   k o ‘p  x o tin lilik n i  c h e k la s h g a   q a ra tilg a n  
davlat  siyosati  olib  b o rilm o q d a.
3. 
Poliandriya
  nikohi.  B u n d a   b itta   ayol  bir  n e c h ta  
erkak  bilan  n ik o h d a   b o i i s h i   m u m k in .  H o z ird a   bu  n iko h 
tu ri,  asosan,  sh im oliy  x alqlar  —  eskim oslar,  aleu tlar,  T i­
bet  va  H in d is to n  ja n u b id a g i  b a ’zi  etn ik   g u ru h la r  o ‘rtasida 
ta rq algan  b o i s a - d a ,   ju d a   k a m   uchraydi.
14  —  M a ’n a v iy a t  a s o s la ri 
209

---

5 - o ‘quvchi: 
J a h o n   sog‘liqni  saqlash  tashkilotining  ras- 
miy  m a ’lumotlariga k o ‘ra,  1997-yilga  kelib d unyoning  rivoj- 
langan  m am lakatlarida  b a r  100  o ‘g‘il  bolaga  105— 107  qiz 
bola  t o ‘g‘ri  kelm oqda.  U n c h a   taraqqiy etm agan  davlatlarda 
esa  raq am   100  va  102  ni  tashkil  etadi.  Shun ga  k o ‘ra  dun yo  
b o ‘yicha  o ‘rtach a  100  ta  o ‘g ‘il  bolaga  104  qiz  t o ‘g ‘ri  ke- 
ladi.  B und an  c h o ra k   asr  ilgari,  y a ’ni  70-yillarda  bu  nisbat 
100  ga  102  edi.  Y e r  yuzida  e rk a k larn in g  o ‘rta c h a   um ri 
ay ollam ikidan  6— 10  yilga  qisqaligini  e ’tiborga  olsak,  jin s- 
lar  o ‘rtasidagi  farq  nisbatan  y an ad a  kattalashadi.  0 ‘rtacha 
u m r  k o ‘rish  nisbati  erkaklarda  ayollarga  qaragan da  10  yil- 
gacha  qisqa.  Yoshi  50  d a n   oshgan  ayol  bilan  xuddi  shu 
yoshdagi  erkakning  kasalliklardan  shikoyati  b osh q a-b o sh q a 
yillarda  b o ‘lishi  kuzatilgan.  Y er  shari  aholisining  o ‘rtach a 
um ri  1950— 1955-yillarda  47,4  yoshni  tashkil  qilgan  b o ‘lsa,
2000-yilga  kelib  64,5  yoshni  tashkil  qildi.