0 ‘z b e k ist 0n respublikasi olïy ya g ‘rta m âxsus ta’lim yazirligi

Ekoturizmning 
xalqaro 
Yevropa  roiodeli
Xalqaro va 
ichki turizmda 
foydalanishga 
ruxsat 
berilganligi
V_________.
Turizm
infratuzilmalarining
ÿaratilganligi
Xususiy 
> 
sektorda milliy 
park  nazorati 
xususiy sektorga 
berilganligi
'Îchki turizmda davlàt\ 
aholining dam olishi 
va  rekreatsiyasini 
tashkil  qilishi
2-diagranuna.
Ekoturizmni rivojlantirishda xalqaro  Yevropa  modeli
Yevropa  modelidagi  milliy  parklaming  yana  bir  xususiyaîi 
shundaki,  deyarli  50%  milliy  parMar  xususiy  sektorda.  Milliy 
parklaming  eng  katta  shiori  —  mamlakat  aholisining  sog‘ligini
72

---

tikíash  va  dam  olish  sharoitlarini  yaratish  hisoblanadi.  Shuning 
uchun  ham  ichki  ekoturistlar  oqimi  juda  katta,  lekin  tashqi 
ekoturizm  oqimi  ham  katta  miqdorlaxni  tashkil  qiladi.
Yevropa  daviatlaridags  milliy  parklarriing  tashkil  qilinishi 
muhitini va sharoitini hisobga olsak, dastlab shunday omilga e’tibor 
berish kerakki, yevropa! iklar ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotda boshqa 
xalqlarga nisbatan ancha oldinga chiqib oigan xalqlardir.  Ularning 
aholi eng zieh joylashgan materikda yashayotganligi  ilmiy-texnika 
rivojlanib  borayotganligi  uchun ham,  ikkinchidan,  bu davlatlarda 
yashayotgan  xaiqlaming  ijtimoiy-siyosiy  ongi  va  madaniyatining 
juda yuqori bolganligi  ham o ‘z davlatlari rahbariyati oldiga tabiat 
muhofazasini  dadil  qo£ygan!igi,  o £zlarining  ham  global  ekologik 
muammolarning  tobora  kuchayib  borayotganligi  o‘z  vaqtida 
tushunib olganliklari edi.
Yevropa  davlatlari  o‘z  davlatlari  tabiati  va  tabiiy  resurslami 
saqlab  qolishda  va  ekologik  turizmni  rivojlantirishda  o£zaro 
hamkorlikni  tashkil  qilishdi.  Chunki,  Yevropa  davlatlari  biri-  biri 
bilan  chegaradosh davlatlar  hisoblanadi  va Yevropa  qifass  tabiati 
tabiiy geografik mintaqalarni tashkil qilganligidan bu davlatlaming 
chegaralariga  bo‘ysunmaydi.  Shuning  uchun  ham  bu  davlatlar 
ekologik  tizimlami  birgalikda  va  o‘zaro  hamkorlikda  muhofaza 
qilishadi.  Shu  nuqtayi  nazardan  ham  bu  davlatlar  ekoturizmni 
rivojlantirishda  liech  ikkilanmasdan  AQSH  va  Yevropa  ekologik 
modellariga  yangi  texnologiyalar  kiritishib  amaJiyotda  qo'llay 
boshladilar.
3. 
Park  rezervat  modelining  rivojlanish  konsepsiyasi  butunlay 
boshqacha — bu milliy parklarni moliyalashtirish davlat hisobidan 
emas baiki,  aksincha daviatni quwatlashdir.  Bu milliy parklaming 
faoliyat  ko'rsatishdagi  bosh  prinsipi  —  o‘z  kuchiga  ishonish, 
g‘oyasi  — o‘zini-o‘zi  ta’minlashdir.  Bu  model  XX  asr  o‘riaIarida 
shakllandi  va  hozirda  rivojlanayotgan  davlatlarda  keng  yoyilib 
bormoqda.
Milliy  parkka  kirish  bahosi  juda  past  va  shuning  uchun  ham 
ichki  va tashqi  turistlar juda ko‘p tashriflar qilishmoqda.  Rezervat
73

---

park  modelidagi  eng  muhim  omil  yevropa!Odarning  ekologik 
ong  va  ekologik  madaniyatining  juda  yuqori  bolganligi  bilan 
belgilanadi.  Bu milliy park tizimining ishlashida juda katta  ma’no 
bor.  Ya’ni  yevropaliklar  “o‘z  uyingni  o‘zing  pokiza  tut”  shiorini 
ommaviy ravishda qabul qilganliklariga ko‘plab o‘n yiiliklar o'tdi. 
Yevropaliklarning  o'zaro  hamkoriikda  mustahkam,  birodarlikda 
ekanligini  jahondagi  xaiqlar  tarix  saboqlaridan  juda  yaxshi 
bilishadi.
3-diagramma.