0 ‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi m. T. Turdiyev elektrotexnika va elektronika asoslari

5.3. Elektromagnit va elektrodinamik oichash mexanizmlari
Bu mexanizmlaming ishlash prinsipi qo‘zg‘aluvchan fer-romagnit o‘zak qo‘zg‘almas chulg‘amning ichiga tortilishiga asoslangan (5.2- rasm).
Oichanadigan tok yoki tokka proporsional kattalik g‘al-takdan o‘tib, ferromagnit o‘zakni tortishi natijasida aylanma moment hosil boiadi. M aium ki, magnit maydonning energiyasi shu maydonni hosil qiluvchi tokning kvadratiga proporsional:

57

www.ziyouz.com kutubxonasi

3

5.2-rasm .

Mana shu energiya hi-sobiga o‘zak g‘altak ichiga tortiladi. Shu ifodaga asosla-nib, o'lchash asbobining o‘qi-ga ta’sir etuvchi aylanuvchi momentni topish mumkin:

bunda: Aa —ferrom agnit o‘zakning g‘altakka tortilish burchagi, AL — ferromagnit

o‘zak g'altak ichiga kirishi natijasida induktivlikning o‘zgarishi. Demak, bu turli o‘lchash asboblarining raqamlar shka-lasi proporsional bo‘lmaydi, chunki tok va aylanuvchi

momentni bog‘lovchi ifoda ikkinchi darajalidir.

Bu o'lchash asboblaridan asosan o'zgaruvchan tok katta-liklarini o'lchashda foydalaniladi.
Elektr zanjirlarida quwat va energiyani o‘lchash uchun elektrodinamik va o'lchov mexanizmlarining ishlash prip-sipidan foydalanish mumkin. Amalda odatda elektrodinamik vattmetrlar va elektr energiyasining induksion schotchiklari ishlatiladi.