Ў збекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

4.1. Бурғилаш тизмасининг элементлари.


Бурғилаш тизмаси элементларига қуйидагилар киради: узатмалар, резина халқа, тескари клапанлар ва таянч – марказлаш элементлар. Бурғилаш қудуқларини узатмалари бурғилаш тизмаларини ҳар хил кўринишдаги бириктирувчи элементларидан иборат. Беш хил турдаги узатмалар мавжуд бўлиб, улар иккита гуруҳга бўлинади: штангали – бурғилаш қувурини вертлюг ва бурғилаш қувурлари бириктириш учун; оралиқли – тизманинг бошқа элементларини бириктириш учун (3-жадвал).
Бурғилаш тизмаси асбобларини узатмалари конструкцияси, материали ва ўлчамлари бўйича бурғилаш қувурлари билан умумийликка эга бўлиб, қулф резьбалари бир хилдир. Узатмалар ҳам ўнг ҳам чап резьбалар билан таъминланади. Стандартлар бўйича 90 турдаги ҳар хил ўлчамли узатмалар тайёрланади (5-расм).
Бурғилаш қувурларини резина халқалари – қудуқларни бурғилашда бурғилаш ва ҳимоя тизмаларини узаро ёйилишдан ҳимоя қилишда қўлланилади. Резина халқалар ечиладиган ва ечилмайдиган турда тайёрланади. Ечилмайдиган резина халқаларни бурғилаш қувурларига кийдиришда махсус пневмомашиналар қўлланилади. Қувурга резина халқани кийдиришдан олдин 10-15 мин давомида 80-90 ⁰С иссиқ сув ҳароратда қиздирилади. Резина халқани кийдиришдан олдин қувур ғадир-будирликдан ва қулфни ўткир бўлакчаларидан тозаланади.
Бурғилаш қувурларини тескари клапанлари – бурғилаш жараёнида қудуқлардан бурғилаш қувурлари орқали газ-нефт пайдо бўлишини олдини олиш учун мўлжалланган. Нефт ва газ қудуқларини бурғилаш жараёнида «СевКав. НиПи нефть» институти томонидан ишлаб чиқарилган тескари клапанлар кенг қўлланилмоқда.
Бурғилаш қувурларини қулфи. Қулф бурғилаш қувурлари тизмасини бириктириш учун хизмат қилади ва ҳар хил турлари мавжуд. Қулф иккита деталдан тузилган (8-расм). Қулфли ниппель 1-ташқи резьбадан, қулф муфта 2-ички катта резьбадан; бурғилаш қувурлари билан қулф деталларни бириктириш учун майда қувурли резьбалар йўнилган. Яхлит пайвандли қувур қулфлар учун қувур резьба билан биргаликда дум ҳам мавжуд.