Ў збекистон р еспубликаси о лий ва ўрта махсус таълим вазирлиги том он и д ан олий ўқув ю ртлари

чанинг йириклиги 0 ,0 0 1 —0,1 мкм оралиғида бўлса, у ҳолда унинг 
умумий ҳажми 15 %дан ошмайди. Матрица вазифасини бажарувчи 
битум, сунъий полимерлар, каучук, пишикушкни таъминловчи бўр, 
слюда, углерод, кремнезем, оҳактош заррачаларидан ташкил топ­
тан композит қурилиш ашёларининг мустаҳкамлиги, қаттиқлиги, 
иссиққа чидамлилиги юқори бўлади, шу билан бирга уларнинг 
пластиклиги сақланиб қолади. Бундай композитга юк қўйилса, барча 
кучни матрица ўзига олади.
Эгилиш га, чўзилишга мустаҳкам бўлган композит олиш учун 
ташқи куч таъсирида ҳосил бўладиган кучланишни ўзига оладиган 
юқори мустаҳкам толалар ишлатилади. Толали композитларнинг 
тузилиши кукун заррачалардан тубдан фарқ қилади. Ундаги тола­
лар композит ҳажмида бир хил миқдорда жойлашган бўлади. Тола­
лар ҳажми эса 75 %дан кўп бўлиши мумкин. Арматурасимон толали 
композит курилиш ашёлари қуйидаги техник талабларга жавоб 
бериши керак.
Аввало, композит қурилиш ашёларининг мустаҳкамлиги, бикр- 
лиги, зичлиги, ҳар хил ҳароратда хоссаларининг ўзгарм аслиги, 
кимёвий чидамлилиги қониқарли бўлиши керак. Композит кури­
лиш ашёларининг эластиклик модули билан таркибидаги модда­
ларнинг юза қуввати катта бўлса, уларнинг назарий мустаҳкамли- 
ги ортади. Аммо, модда молекулаларининг қатламлари ва оралиқ 
масофа катта бўлса, назарий мустаҳкамлиги кичраяди. Д ем ак, си ­
фатли композит қурилиш ашёларини олиш учун унинг эластик­
лик модули ва юза кувватини ҳамда атомлар зичлигини оширишга 
эришиш керак. Юқори мустаҳкам қатгиқ жисмларда бериллий, бор, 
углерод, азот, кислород, алюминий ва кремний элементларининг 
кўп бўлишига эришилса, жуда пиш иқ композит қурилиш ашёлари 
олиш мумкин бўлади. Толали композитлар олищда юқори мустаҳ-