Ў збекистон р еспубликаси о лий ва ўрта махсус таълим вазирлиги том он и д ан олий ўқув ю ртлари

гача қиздирилади. Зиғир ва канопдан олинадиган алиф курилишда 
юқори сифатли ашё ҳисобланади.
Табиий алифнинг камчилиги унинг секин куришидир. Табиий 
алиф ўрнига қуюқ-суюкдиги ва парда ҳосил қилиш хоссалари унга 
яқин бўлган сунъий ҳамда ярим сунъий алифларни ишлатиш 
мумкин.
Ярим сунъий алиф тайёрлаш учун ўсимлик мойи махсус иш- 
ланиб, куюқ ёпишқоқ модда ҳолатига келтирилади, кейин унга 
тенг микдорда (яъни, 50 
%)
эритувчи қўшилади. Эритувчи суюқ- 
лик сифатида скипидар, уайт-спирит ёки сольвентнафт (бензол) 
ишлатиш мумкин. Ярим сунъий алифнинг тез куришига сабаб тар­
кибидаги эритувчинингучиб кетиши ҳамда мойнинг \аводаги кис-
483

---

лород билан оксидланишидир. Қурилишда энг кўп тарқалган ярим 
сунъий алифлардан бири оксоль аралашмадир. Оксоль аралашма 
алиф олиш учун зиғир ёки каноп мойига кунгабоқар мойи ара­
лаштирилади, кейин унга сиккатив қўшиб, иссиқ ҳаво билан қай- 
натилади, ҳосил бўлган қуюқ ёпишқоқ мойни уайт-спирит ёки 
сольвентнафт билан суюлтирилади. Оксоль аралашма қуюқ бўёқ- 
ларни суюлтириш ва бинонинг фақат ички юзаларини мойлаш учун 
ишлатилади.
Сунъий (суррогатли) алифлар нефт маҳсулотларидан, маса­
лан, нефтеноль ва карбоноль алифлар ёки канифол ҳамда шунга 
ўхшаш органик моддалардан ишланади. Алифлар қурилишда қуюқ 
мойли бўёқларни суюлтиришда, темир конструкцияларни дастлабки 
мойлашда, тунукаларни, дераза панжараларини ва бошқа кури­
лиш буюмларини алифлашда, суркамалар тайёрлашда ишлатила­
ди. Суррогатли алифлар бинонинг ички юзалари ва иккинчи дара- 
жали иншоотлар учунгина ишлатилади.