Ў збекистон р еспубликаси о лий ва ўрта махсус таълим вазирлиги том он и д ан олий ўқув ю ртлари

жараёни бошланади.
Чидамлилик кўрсаткичи, яъни совуққа чидамлилик коэффи- 
центи К билан ифодаланади ва уни аниқлаш учун асфальт-бетон 
намуна -2 0 ° С да музлатилади, кейин хона ҳароратидаги сувда эри­
тилади. Ушбу цикл 25 тадан кўп бўлиши керак. Кейин намуна си- 
қилишга синалади ва унинг мустаҳкамлиги топилади. Совуққа чи­
дамлилиги бўйича энг юқори кўрсаткич «битум+минерал кукуни»
1 7 .1 1 -р асм . А с ф а л ь т - б е т о н н и н г с у в ш и м у в ­
ч а н л и г и :
/—битум минерал кукуни бутқаси ; 
2— асф альт 
қоришма (б и тум +м и н ер ал к у к у н и + к у м ):
3— асф ал ьт-б етон .
439

---

бўтқаси, кейин «битум+минерал кукуни+қум» қоришмаси ва энг 
кичиги асфальт-бетондир.
Оҳактошли тулдиргич билан ишланган асфальт-бетоннинг со- 
вуққа чидамлилик коэффициенти нордон тоғ жинси — гранитли 
йирик тўлдиргичникига нисбатан каттадир. Чунки, оҳактош билан 
битум ўртасидаги ёпишиш физик-кимёвий жараён натижасидир. 
Гранит билан эса кимёвий бирикмайди, физик ҳолатда ёпишади. 
Демак, битумнинг ёпишиш кучи физик ҳолатда паст бўлар экан. 
Автомобил юрганда ёки кескин тўхтаганда у сирпанади ва қўзғал- 
ганда эса шинанинг асфальт-бетон юзасидан ажралишида вакуум 
ҳосил қилади, натижада, суюқлик ғоваклараро шимилади. Асфальт- 
бетон қатламнинг эскиришини секинлаштириш учун, унинг уст­
ки қисмининг зичлигини ошириб шина сирпанганда ва вакуум 
ҳосил қилганда бузилмаслигини таъминлаш зарур.
Ишқаланишга чидамлилиги асфальт-бетон таркибидаги мине­
рал тўлдиргичларнинг қаттиқлигига, майда ва йирик доналарнинг 
битум билан ёпишиш кучига боғлиқ. Гранитли (Моос шкаласи бўйи-