Ў збекистон р еспубликаси о лий ва ўрта махсус таълим вазирлиги том он и д ан олий ўқув ю ртлари

бетон таркибидаги майда ва йирик тўлдиргичлар ундаги боғловчи 
битумни ўзига сингдириш ҳисобига сирти фаоллашган минерал 
тошга айланади. Бундай тўлдиргичлар қайтадан тайёрланадиган 
асфальт-бетон қоришма учун энг сифатли ҳисобланади. Эскирган 
асфальт-бетонни ишлатиш технологиясини яратишдан аввал, унинг 
хоссалари тажрибахона шароитида ўрганилади. Узоқ вақт ишла­
тилган асфальт-бетондан цилиндр шаклидаги намуналар ўйиб оли­
нади. Ундаги битум, майда ва йирик тўлдиргичлар ажратилади ва 
синалади. Давлат стандартларига кўра йўлбоп асфальт-бетон қатла- 
мининг мустаҳкам ва чидамли ҳолда сакданиши ўрта ҳисобда 10— 
13 йилни ташкил этади.
Шу давр ичида асфальт-бетон ўзининг керакли оғирлигини 10— 
20 %га йўқотади. 17.9-жадвалда эскирган асфальт-бетон таркибидаги 
боғловчи битумнинг хоссалари ёритилган.
/ 7 .
9-жадвси
Эскирган битумнинг асосий хоссалари
Хоссалари
Битум хоссаларининг нёча йилдан 
кейинги ўзгариши
4 0
15
Игнанинг ботиш чукурлиги, 25 °С
33
52
Эриш ҳарорати «Ҳалқа ва шар», °С
70
6 2
Чўзилувчанлиги, см
30
6 0
Фраасу усулига кўра мўртлик \арорати, °С
0
-1
Жадвалдаги маълумотларни таҳлил қилганда, 40 йил давоми­
да битум қайишқокдиги ва эгилувчанлигининг ёмонлашганини 
кўриш мумкин. Йўлнинг устки қатламини қоплашда ишлатилади­
ган эскирган асфальт-бетондан тайёрланган қоришманинг хосса­
лари 1 7 .10-жадвалда ёритилган.
445

---

17.10-жадвал
Асфальт-бетоннинг физик-механик хоссалари