Ў збекистон р еспубликаси о лий ва ўрта махсус таълим вазирлиги том он и д ан олий ўқув ю ртлари

ортади.
Эски асфальт-бетонни ишлатиш (регенерация)
Халқ хўжалигини ривожлантиришда, айниқса, курилиш сано­
атида иккиламчи ашёлар ва чиқиндиларнинг салмоғи ортиб бор- 
мокда. Булар асосида олимларимиз томонидан янги ва самарали 
курилиш ашёлари ишлаб чиқаришга дойр таклифлар берилмоқда. 
Иккиламчи ашёлардан бири йиллар давомида шаҳар ва қишлоқ 
йўлларимиздаги устма-уст қатлам бўлиб йўл сатҳини кўтараётган 
эски асфальт-бетонлардир. Йўл қурилишида эскирган, бузилган 
асфальт-бетон устига янгиси ётқизилади. Натижада, йўл қатлами- 
нинг қалинлиги айниқса шаҳар кўчаларида 40—50 см.гача кўтари- 
либ кетади. Йўлларни таъмирлаганда эски асфальт-бетон қатлам 
кўчириб олиниб кўча чеккасига уйиб қўйилар ва чиқинди сифати­
да ташланар эди. Тошкент шаҳрининг ўзидан бир йилда 4 5 —60 
тонна эски асфальт-бетон чиқинди сифатида чиқариб ташланган. 
Ваҳоланки, эскирган асфальт-бетонни қайта ишлаб яна йўлга ётқи-
444

---

зилса, 28—40 минг тонна табиий тош, 2 ,1 —2,6 минг тонна битум 
тежалган бўларди.
Кбайта ишлаш технологиясига керак бўлган асфальт-бетон йўл 
юзаси юқори частотали электр майдони ёки газ воситасида қизди- 
рилади, шу ернинг ўзида эриб юмшаган қатлам кўчириб олинади, 
унга керакли миқдорда қўшимча битум қўшиб қориштирилади, ке­
йин асфальт-бетон қоришма қайтадан йўлга ётқизилиб зичланади. 
Асфальт-бетонни регенерация қилиш усуллари ичида юқори час­
тотали электр майдони билан қиздириш иқтисодий томондан энг 
самарали деб топилган. Чунки, ушбу усулга кўра иссикдик энергияси 
асфальт-бетон қатламининг ғоваклари ичидаги намлик ва сувнинг 
қизиши ҳисобига ҳосил бўлади. Йиллар давомида эскирган асфальт-