Ў збекистон р еспубликаси о лий ва ўрта махсус таълим вазирлиги том он и д ан олий ўқув ю ртлари

ёпишиш кучига боғлиқ. Қуйида кўрсатилган эгри чизиқлар асфальт- 
бетонга бир хил куч таъсир этганда унинг силжишини ифодалайди 
(17.14-расм ). Расмдаги 1-эгри чизиқ асфальт-бетоннинг эгилувчан- 
лик ҳолатини ифодалайди. Бошқача айтганда, таъсир этувчи куч 
йўқолганда намуна яна аввалги ҳолатига қайтади. 2-эф и чизиқ қол- 
диқдеформациянингборлигини билдиради. Иссиқ асфальт-бетон­
га 0,02 
а6п
 кучи қўйилганда эгилувчан ҳолатда, 0,36 а 6 гача бўлганда 
эгилувчан-қайишқоқ ҳолатда бўлади.
Юқори кучланишда узоқ вақт сақланган асфальт-бетонда қол- 
диқ деформация микдори ортиб бораверади. Кучланиш қиймати 
0,3 
а б
дан 0 ,4 о^гача ортса 5— 10 дақиқада асфальт-бетон намуна 
бузилади (3-эгри чизиқ). Асфальт бўтқа таркибида битум энг кам 
самарали микдорда бўлса, унинг эгилувчанлик модули энг юқори 
бўлади. Агар бўтқага қум қўшилса, унинг эгилувчанлик модули 
кичраяди, йириклиги 1,25 мм. ли чақилган кум тоши қўшилса, 
унинг эгилувчанлик модули меъёр талабида бўлади. Энг юқори эги­
лувчанлик модули бўлган асфальт-бетонга ишлатиладиган битум 
маркаси Й Н Б 4 0 /60, доналарининг йириклиги 20 мм бўлиши керак. 
Агар ЙНБ 130/200 маркали битум ишлатилса, доналарининг йи­
риклиги 10 мм бўлса, эгилувчанлик модули меъёр талабида бўлади.
Кучланиш релаксацияси 
— асфальт-бетондаги бир хил ўзгар- 
мас кучланишни аста-секин эгилувчан деформациядан пластик де- 
формацияга айланиб сўнишидир. Кучланиш релаксациясининг ўзга- 
риши асфальт-бетондаги битумнинг хоссаларига боғлиқ. Битум қан- 
чалик сифатсиз бўлса, унда кучланиш релаксацияси кўп бўлади. 
Иссиқ муҳит таъсирида асфальт-бетонда кучланиш релаксацияси