Ў збекистон р еспубликаси о лий ва ўрта махсус таълим вазирлиги том он и д ан олий ўқув ю ртлари

Оҳакни сўндириш ва уни туйиш. 
Сўнмаган 
оҳакка сув таъсир этса, у қуйидаги реакция 
асосида сўнади:
C a 0 + H ,0 = C a ( 0 H ) ,+ 15,64 ккал (65,5 кЖ).
Агар сўнмаган оҳак бўлакларига кам миқ- 
дорда (35—50 %) сув пуркалса, у майдаланиб 
сўнади ва кукун-оҳак ҳосил бўлади. Агар сув 
микдори кўпайтирилса, сўндирилган оҳак ха- 
мири ҳосил бўлади. Қурилишда сўндирилмаган 
оҳак махсус гидраторларда кукун қилиб, ке­
йин сўн д и ри лад и . Қ о ри ш м ага сўп д и рм ай
туйилган оҳак бевосита қўшилса, унинг си ф а­
ти ортади.
Оҳакнинг хоссалари. 
О ҳак қ у ри л и ш га 
бўлак-бўлак, кукун, хамир ёки сўндирилмаган 
кукун 
ҳолатида кел ти ри л ад и . Б у л ар н и н г 
зичлиги турличадир, яъни 50 % сувли оҳак хамирининг зичлиги 
1400 кг/м 3 бўлса, кукун оҳакники 500 к г/м 3, туйилган оҳакники 
эса 600 к г/м 3. га тенг.
Оҳакнинг ёғли ва ёғсиз турлари ҳам бор. Ёғли оҳакнинг сўниш 
даври ёғсиз оҳакка нисбатан кам бўлади. Давлат стандартларида 
кўрсатилиш ича, 1-навли ҳавойи оҳакда фаол оксидлар C aO +M gO
микдори 85 %дан кам бўлмаслиги, 2-навда 75 %дан, 3-навда эса 
65 %дан кўп бўлиши керак.
ўчоқ:
/—шахта;
?— ХОМ *1шё СО Л еШ Ж аН
қурилма;
3—
ҳаво сўргич;
4—
гребень;
5—
пишган оҳакни
О Л И Ш .
238

---

Оҳак сўниш тезлигига кўра, тез сўнувчи (20 дақиқагача) ва 
секин сўнувчи (20 дақиқадан кўп) турларга бўлинади. С ўниш
тезлиги деб, оҳакни сув билан қориш тиргандан кейин, қориш - 
манинг юқори ҳароратга кўтарилиши учун кетган вақтга айтилади. 
Айрим ҳолларда оҳакнинг сўниш вақтини тезлатиш учун унга 
иситилган сув қуйилади. Оҳак сўндирилгандан сўнг уни 1—2 кун 
тинч ҳолатда сақланади. Майдалик даражаси 1 см2, да 900 та тешиги 
бўлган элакдан ўтказиб ан и қл ан ад и . Бунда э л ак к а со л и н ган
оҳакнинг 85