*/ V /*v • •.* • j menejment nazariyasi 0‘quv qollanma 0‘zbekist0n respublikasi oliy va 0‘rta maxsus ta’lim vazirligi

E.D.Yusupov
 
XIV-
 
BOB NIZO VA STRESSLARNI BOSHQARISH 
NAZARIYASI
 
Kalitli  so‘zlar:  nizo,  adovat,  ixtilof,  nifoq,  psixologik  iqlim,  ruhiy 
iqlim,  ichki  shaxsiy  nizo,  shaxslar  о  ‘rtasidagi  nizo,  formal  va  noformal 
guruh, ochiq va yopiq nizolar, obyektiv va subyektiv nizolar, konstruktiv va 
destruktiv  nizolar,  muvofiqlashtirish  va  integratsiyalash,  disfunksional 
oqibat,  stress,  konstruktiv  va  destruktiv  stress,  fiziologik  va  psixologik 
stress, emotsional stress, emotsional tuyg'usi, hissiy zo'riqish.
 
1.
 
NIZOLAR TABIATI, TURI VA SABABLARI
 
Nizolar  tabiati. 
0‘zbek  tilining  izohli  lug‘atida 
nizo 
tushunchasi 
quyidagicha  talqin  qilinadi:  “Nizo  -  bu  o‘zaro  kelishmovchilik  yoki 
qarama-qarshilik,  dushmanlik,  adovat  orqasidan  tug‘ilgan  holat, 
munosabat, ixtilof, nifoq”.
 
"Nizo" so‘zi lotincha so‘zdan olingan bo‘lib, so‘zma-so‘z tarjimasi 
“to‘qnashuv” degan ma’noni anglatadi.
 
Nizo-qarama-qarshi maqsadlar, manfaatlar, pozitsiyalar, fikrlar, 
o‘zaro  raqiblar  yoki  o‘zaro  munosabatlar  subyektlari  o‘rtasidagi 
to‘qnashuv
63
.  Nizolar  hayotimizning  abadiy  hamkoridir.  Ular 
odamlarning  o‘zaro  muqarrar  va  bir-biri  bilan  ta’siri  bor  ekan,  ular 
doimo mavjud bo‘ladi.
 
Dastlabki boshqaruv ishlarida tashkilot ichida yuzaga keladigan 
nizolami, odatda, juda salbiy hodisalar deb qaraldi.
 
Har 
qanday 
nizoning 
markazida 
guruh 
dinamikasini 
kuchaytirish,  jamoani  rivojlantirish  va  uning  orqaga  ketishi  mumkin 
boigan ziddiyatli vaziyatlami oldini olish.
 
Zamonaviy  nuqtai-nazardan,  samarali  boshqaruv  otsida  boigan 
tashkilotlarda  ayrim  nizolar  nafaqat  boiishi  mumkin,  balki  kerakli 
ham  boiishi  mumkin.  Albatta,  ziddiyat  har  doim  ham  ijobiy 
bolavermaydi.  Ba’zi  hollarda  u  shaxsiy  ehtiyojlami  qondirishga  va 
tashkilotning maqsadlariga erishishga xalaqit berishi mumkin. Ammo 
ba’zi  hollarda  ziddiyat  turli  nuqtai  nazarlami  aniqlashga  yordam 
                     
63
 
https://stadbooks.net/638567/tarizm/ponyatie_konflikta_obschaya
 harakteristika
 
231
 

---

234 
 
beradi,  qo‘shimcha 
ma’lumot  beradi,  ko‘plab  muqobil  va 
muammolami aniqlashga  yordam beradi. Bu guruh tomonidan qaror 
qabul  qilish  jarayonini  yanada  samaraliroq  qiladi,  shuningdek, 
odamlarga  o‘z  fikrlarini  va  fikrlarini  ifoda  etish  va  shu  bilan  hurmat 
va kuchning shaxsiy ehtiyojlarini qondirish imkonini beradi. Bundan 
tashqari,  rejalar,  strategiyalar  va  loyihalami  yanada  samarali 
bajarishga olib kelishi mumkin.